«شکلاتی» با طعم سرطان!

بیش از ۱۰ سال است که از خبر فوت یک عروس در آستانه مراسم ازدواجش می گذرد. خبری که همان زمان با وجود کوچک و محدودتر بودن فضای رسانه همچون بمبی صدا کرد و دست به دست چرخید. علت اصلی این اتفاق و عامل مرگ عروس داستان بالا گرفتن تب مد و وارد شدن دستگاهی به نام «سولاریوم» بود. سولاریومیک محفظه ای است که در آن لامپ های فلورسنت خاص به وسیله فسفر اشعه فرابنفش را تولید می کنند.

دختر جوانی که داغی دستگاه سولار داغ پوشیدن لباس عروس را به دلش گذاشت فریده نام داشت. او که سودای برنزه شدن برای مراسم عروسی اش را داشت در دام تبلیغات قلابی برخی آرایشگران افتاد و سلامت بدن خود را به دست آنان سپرد. با شور و شوق فراوان از اینکه یک مرکز حرفه ای را برای انجام این کار انتخاب کرده در دستگاه تابوت شکل سولاریوم خوابید. ابتدا کمی احساس نگرانی داشت اما تغییر رنگ پوست و به گمان خود زیباتر دیده شدن در مراسم ازدواجش دلش را آرام می کرد. تا اینکه چند ساعت بعد با دگرگون شدن حالش و زمانی که به پزشک مراجعه کرد متوجه شد کبد و کلیه در دستگاه سولار پخته و ساعاتی بعد قبل از اینکه لباس عروسش را به تن کند جان خود را از دست داد.

سال های زیادی است که تیره شدن پوست آن قدر باب شده که دیگر حمام آفتاب و استخر جوابگویش نیست و انواع و اقسام دستگاه های سولاریوم با این نوید که هیچ ضرر و ریسکی برای بدن ندارند بین مردم محبوبیت پیدا کرده است. با وجود اینکه در اکثر موارد انجام خدمات زیبایی معطوف به خانم هاست اما این بار نیز مردان هم وارد چرخه تغییر رنگ پوست شدند و بین آن ها هم طرفدار کم ندارد. خصوصاً کسانی که اهل ورزش هستند و به باشگاه بدنسازی می روند.

پوست برنزه شاخص شیک بودن

پوست برنزه تا دهه ۲۰ میلادی در اروپا متعلق به دهقانان کارگران فقرا و کسانی بود که باید در زیر آفتاب کار می کردند و اشراف و ثروتمندان پوست سفید داشتند. تا اینکه صنعت سولاریوم توسط یک شرکت آلمانی به نام «Heraeus» ایجاد شد. در سال ۱۹۲۰ پس اینکه دو زن معروف فرانسوی با نام های «جوزفین بی کر» و «کوکو شانل» با استفاده از سولاریوم پوست برنز شده خود را به نمایش گذاشتند برنز شدن به سرعت تبدیل به مد شد. شانل زمانی که از یک کشتی دریایی مدیترانه ای با پوست برنز تیره بازگشت و این جمله را نقل کرد که «برنزه شدن طلایی شاخص شیک بودن است» این روند را بیشتر ترویج کرد تا حدی که زیبایی پوست برنزه در مجلات مشهور مد ظاهر شد و تعداد فزاینده ای از مردم چتر و کلاه های آفتابی خود را کنار گذاشتند.

با محبوبیت روزافزون برنزه شدن پوست در طول قرن بیستم تقاضا برای روش های مختلف و مناسب برنزه کردن هم افزایش پیدا کرد. «فردریش ولف» دانشمند آلمانی یکی دیگر از کسانی بود که در این روند تأثیرگذار بوده و دریافت لامپ هایی که ۹۵ درصد UVA و ۵ درصد UVB ساطع می کنند در مقایسه با لامپ های UVB بالا که تا آن زمان رایج بود خطر آفتاب سوختگی را کاهش می دهد. ولف فروش تخت ها و لامپ های برنزه خود با اشعه UVB بالا را در سال ۱۹۷۵ آغاز کرد و در سال ۱۹۷۸ برای فروش در آمریکا در دسترس قرار گرفت. همزمان با این روند صنعت برنزه کردن داخلی در سراسر جهان در حال پیشرفت بود.

غیرقانونی شکلاتی نشوید

فعالیت دستگاه های سولاریوم به این طریق بود که از بدو ورود مجوزی از طرف وزارت بهداشت نداشتند و سودجویان به صورت غیرقانونی دستگاه های سولاریوم را وارد کشور کردند. استفاده از این دستگاه ها زمانی آسیب های اجتماعی را وخیم تر کرد که مکان هایی همچون آرایشگاه های مختلط خانه های زیرزمینی و شو های لباس پاتوق مشتری های سولاریوم شد و این مکان ها زمینه فساد اخلاقی را نیز فراهم کردند. حتی سال ۱۳۸۷ واحد بهداشت پرتو های مرکز سلامت محیط و کار معاونت سلامت اطلاعیه ای منتشر و استفاده از این دستگاه ها را ممنوع کرد و چند سال بعد یعنی در سال ۱۳۸۹ نیز پلیس وارد عمل شد و ضمن ممنوع اعلام کردن ارائه خدمات سولاریوم در واحد های مختلف صنفی در صورت مشاهده برخورد های قانونی نیز اعمال می کرد. حالا نیز این فعالان استفاده از دستگاه های سولار از طریق شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام مشتری های خود را جلب می کنند. آن ها با به اشتراک گذاشتن تصاویر مربوط به سلبریتی های معروف خارجی و بعضاً داخلی با پوست های برنزه شده مردم را به شکلاتی شدن اما نه آن شکلاتی که کامشان را شیرین می کند بلکه رنگ پوستشان را تیره می کند تشویق می کنند.

در حالی که در برخی تراکت ها و صدر صفحات اینستاگرام مراکز سولاریوم عبارت «طبق استاندارد زیر نظر کارشناس پوست» درج شده اما همچنان به نظر می رسد که پزشکان و البته سازمان ملی استاندارد نظر دیگری در رابطه با این دستگاه ها و البته سودای تغییر رنگ پوست دارند. طبق آخرین اعلام دفتر تخصصی ارزیابی انطباق صنایع حمل و نقل و ماشین آلات سازمان ملی استاندارد ایران «دستگاه های سولاریوم» فاقد هرگونه مجوز تولید ورود و ترخیص بوده و تأمین عرضه و استفاده از آن ممنوع و قابل پیگیری است. اما دلیل اصلی اینکه در حال حاضر این مراکز و سالن های زیبایی به چه صورت آزادانه مشغول فعالیت هستند هنوز مشخص نیست. در پی این موضوع تماسی با یکی از همین مراکز برقرار کردیم که ابتدا منکر داشتن دستگاه شدند و بعد نیز تلفن را خاموش کردند.

دستگاه سولاریوم از عوامل اصلی سرطان

هزینه استفاده از دستگاه های سولار بر اساس هر قسمت از بدن و مدت زمانی که مشتری در دستگاه قرار می گیرد محاسبه می شود. صاحبان این دستگاه ها بابت خدمت رسانی و هر قسمت از بدن ۸۰ هزار تومان و پکیج های یک تا سه ساعتی را که هزینه آن ها از ۵۶۰ هزار تومان تا یک میلیون و هفتصد هزار تومان است به همراه لوسین های مختلف بدن به مشتری های خود عرضه می کنند و از این طریق به درآمد های کلان می رسند. این در حالی است که این کرم های سولار تماماً وارداتی و بدون نظارت وزارت بهداشت و دارو است و سلامت و بهداشت افراد استفاده کننده را مورد تهدید قرار می دهد. مریم از کارکنان یکی از همین مراکز سولار است او در رابطه با زمان استفاده از دستگاه می گوید: «بین ۶ تا ۱۰ دقیقه و بسته به رنگ پوست به شما می گوئیم چند دقیقه لازم است در دستگاه بمانید اگر تا به حال سولار نرفته باشید تا چهار جلسه یک دفعه و از دفعات بعدی که پوستتان کمی عادت کرد می توانید دو پارت یعنی دو بار در یک روز به دستگاه بروید» او با اطمینان ادامه می دهد: «دوبار استفاده از دستگاه در یک روز هیچ مشکلی ایجاد نمی کند و شما با یک پوست روشن لازم است ۱۰ جلسه مراجعه کنید تا کامل شکلاتی شوید»

به گفته این مراکز مدت زمانی که می توان در دستگاه باقی ماند از پنج تا ده دقیقه است که از نظر صاحبان دستگاه روزی دو بار استفاده از آن هم مشکلی به وجود نمی آورد؛ و این در حالی است که این مراکز غیر قانونی و بدون مجوز در حال فعالیت کردن هستند و در صورت بروز مشکل جدی برای مشتری هیچ گونه مسئولیتی را قبول نکرده و ریسک این کار کامل بر عهده خود مراجعه کننده قرار دارد.

در واقع عوارض استفاده از دستگاه های سولاریوم هم به خاطر اشعه های ماورا بنفشی است که از دستگاه پخش می شود. آمار انجمن سرطان پوست نشان می دهد هر ۲ ساعت یک نفر بر اثر ابتلاء به سرطان پوست جان خود را از دست می دهد که دستگاه مخصوص برنزه کردن سولاریوم از عوامل اصلی این سرطان است. طبق آمار های آمریکا بعد از شیوع ویروس استفاده از دستگاه های سولاریوم سرطان پوست هفت برابر شده است. از دیگر مضراتی که متخصصین و پزشکان در این مورد گوشزد می کنند می توان به پیدایش لک های پوستی تیره و ضخیم شدن پوست پیری زودرس تیره ماندن پوست آسیب رسانی به کبد افزایش ضخامت پوست به ویژه در پشت گردن و البته چروک شدن پوست اشاره کرد.

بازتاب و ترویج بیش از حد این کار خصوصاً در بین جوانان به غیر از تهدید جانی که می تواند برایشان داشته از بعد روانی نیز مورد توجه قرار می گیرد. نوجوانان و جوانان در چند سال اخیر با استفاده از آفتاب گرفتن و برنزه کردن پوستشان شخصیت خود را در برابر خصایص فردی مهم تر می دانند و برنزه شدن خود را رفتاری ارزشی و نهادینه شده تلقی می کنند. همچنین اعتماد به نفس پایین و کاذب سطحی نگری نسبت به ارزش های اجتماعی نداشتن ثبات شخصیتی و اعتقادی از جمله دلایل کاذب روانی است که جوانان به سمت پدیده های وارداتی کشیده می شوند. مؤلفه های روانشناختی کاذب با سبک زندگی جوانان عجین می شود و ناخودآگاه خطرات و مضرات آسیب های اجتماعی برای این دسته از جوانان حالت تفنن به خود می گیرد و به راحتی این رفتار ها را برای خود هضم کرده و با آغوشی باز از آن ها حمایت می کنند.