در این برنامه از موضع بالا به پایین با مردم صحبت نمی کنیم

 یوسف نادری منش ـ تهیه کننده «خانه ایرانی» ـ درباره ساختار این مجموعه و ایده شکل گیری آن به امسیرو توضیح داد: ایده اولیه برنامه از جایی آغاز شد که ما در گروهمان سال ها درباره گونه «رئالیتی شو» به عنوان الگوی مادر قالب هایی که پس از مستندها برای تلویزیون ها ساخته شده اند بحث و تبادل نظر داشتیم. در ایران الگوهای شناخته شده و معرفی شده در این زمینه عمدتاً مستندمسابقه های رئالیتی و به طور خاص گیم شوها بوده اند که مخاطبان از طریق آن ها با این گونه آشنا شده اند. اما شکل اصیل تر یا گونه ابتدایی این قالب در واقع خودِ «رئالیتی شو» است. ما در برنامه «خانه ایرانی» تصمیم گرفتیم این گونه را مورد آزمون قرار دهیم و آن را مطرح کنیم. تصور می کردیم ظرفیت هایی در این الگو وجود دارد که می توان از آن ها بهره گرفت. به عبارتی مبنای شکل گیری برنامه «خانه ایرانی» از همین نقطه آغاز شد.

نادری منش افزود: علاوه بر این به نظر می رسد گونه ای از رئالیتی شو که در فضای مجازی توسط مردم تولید می شود نظیر ولاگ ها ویدئوهای زندگی روزمره یا محتوای تصویری ای که مردم در قالب عکس یا فیلم می سازند شکل مردمی شده این نوع برنامه هاست. در ذهن ما این بود که رسانه ملی هنوز فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری بر روی این گونه دارد. البته این تجربه نخست است و بی تردید تجربه های اولیه همواره با خطا همراه اند اما به نظر می رسد اتفاق خوبی در این میان رقم خورده است.

او درباره هدف اصلی «خانه ایرانی» و همچنین در پاسخ به اینکه این برنامه آمد تا چه خلاءای را پر کند؟ گفت: گونه «رئالیتی شو» ذاتاً کارکردهایی چون الگوسازی مثبت سلبریتی سازی از دل مردم (به معنای مثبت آن و نه شکل زرد و سطحی اش) و ارائه الگوهای ملموس و روزمره دارد؛ کارکردهایی که سال هاست در کشورهای مختلف دنیا مورد توجه قرار گرفته اند. البته در کنار این استفاده های مثبت برخی بهره برداری های منفی نیز از این قالب انجام شده و محتواهایی با ویژگی های سطحی یا زرد نیز تولید شده اند. ما معتقد بودیم که زندگی یک خانواده ایرانی اصیل به خودی خود حرف هایی برای گفتن دارد. صرف تماشای مناسک زندگی جریان روزمره و طبیعی آن خود موضوعی درخور توجه است. بسیاری از اوقات انسان درگیر سختی های زندگی روزمره می شود و فراموش می کند که در کنار این دشواری ها عناصر مثبت و دلگرم کننده ای نیز وجود دارند که به مرور در میان سیاهی ها گم می شوند.

در «خانه ایرانی» اتفاقات عجیب و خارق العاده ای رخ نمی دهد

این تهیه کننده با اشاره به «خانه ایرانی» گفت: در این برنامه اتفاقات عجیب و خارق العاده ای رخ نمی دهد اما در بسیاری از موقعیت ها سؤالات مهمی مطرح و پاسخ داده می شوند احساسات خوبی به مخاطب منتقل می شود؛ گاهی عبرت آموز است گاهی امیدبخش و در بسیاری از لحظات حس همذات پنداری ایجاد می کند. همین ویژگی ها دلیل اصلی انتخاب این قالب برای ما بود؛ چرا که «رئالیتی شو» برگرفته از زیست واقعی و تجربه زیسته مردم است.

وی افزود: یکی از خلأهایی که احساس می کردیم باید پر شود این بود که امروزه مردم به طور گسترده ای در حال تولید محتوای شخصی در قالب تصویر و ویدیو هستند. این محتوای مردمی از نظر ما نسخه های ساده شده ای از رئالیتی شوها به شمار می روند و این صرفاً دیدگاه ما نیست بلکه مورد تأیید متخصصان این حوزه نیز هست. از همین رو ما تصمیم گرفتیم سراغ الگوی مادر برویم و تلاش کنیم فرصتی برای رسانه ملی فراهم کنیم که بتواند با زبان مردم با آن ها سخن بگوید با همان زبانی که خودشان در تولید محتوا از آن بهره می برند و نه از موضعی بالا به پایین. بر این اساس تصمیم گرفتیم از جنس رفتاری که مردم آن را پسندیده اند استفاده کنیم و با اعتماد به مخاطب از دل خود او با او سخن بگوییم.

نادری منش درباره تفاوت خانه ایرانی با آثار مشابهی همچون «خانه ما» در چیست؟ اظهار کرد: برنامه هایی نظیر «خانه ما» در دسته مستند مسابقه ها قرار می گیرند؛ در حالی که «خانه ایرانی» اساساً از جنس دیگری است. در مستندمسابقه ها هویت سازی فردی نقش پررنگی ندارد و آن چه بیشتر مورد توجه قرار می گیرد ایجاد نوعی رقابت با هیجاناتی دل پذیر و سرگرم کننده است. در «خانه ایرانی» تمامی هیجانات احساسات فراز و فرودها واقعی و برگرفته از زیست حقیقی سوژه هاست. گرچه آن برنامه ها نیز از گونه «رئالیتی» الهام گرفته اند و در ادبیات حرفه ای با عناوینی چون «ریالیتی گیم شو» یا «مستند مسابقه» شناخته می شوند اما به نوعی می توان گفت که بخشی از عمق رئالیتی و الگوپردازی آن را در ازای ایجاد هیجان مسابقه کنار گذاشته اند. طبیعتاً نمی توان هم زمان همه وجوه مثبت را با هم داشت.

این تهیه کننده درباره چالش تولید این مسابقه نیز توضیح داد: در حوزه تولید محتوا با چالش هایی مواجه بودیم. بودجه بندی برنامه از نظر مالی محدود بود و این مسئله موجب شد نتوانیم برخی موقعیت هایی را که در ذهن داشتیم آن طور که باید و شاید به وجود بیاوریم. اگر منابع مالی بیشتری در اختیار داشتیم قطعاً می توانستیم موقعیت های متنوع تری خلق کنیم خانواده ها را در موقعیت های بیشتری قرار دهیم و از لوکیشن های گوناگون تری استفاده کنیم.

وی تاکید کرد: یکی دیگر از چالش های اساسی مسئله تفاوت تصویر موجود در سطح جامعه با آن چه رسانه ملی ملزم به نمایش آن است بود. این اختلاف به ویژه در زمینه هایی همچون حجاب پوشش رفتارها و هنجارهای اجتماعی میان مردم نمود پیدا می کند. چنین تفاوت هایی می توانند در تولید برنامه هایی از این جنس که ناگزیر باید به میان مردم بروند و در بطن جامعه فیلم برداری کنند بحران ساز شوند و موانعی جدی ایجاد کنند.

به دنبال رقابت یا نمایشی ساختگی نبودیم

این تهیه کننده درباره قالب برنامه «خانه ایرانی» گفت: قالب برنامه ما رئالیتی شو گونه و در واقع فرم مادر بسیاری از قالب های تلویزیونی معاصر همچون گیم شوها تلنت شوها و دیگر برنامه هایی است که از حضور مردم به عنوان ستاره یا استعداد بهره می گیرند. این گونه ها از یک خانواده محسوب می شوند و در عین داشتن تفاوت های ساختاری میان آن ها مبادلات فرمی و محتوایی قابل مشاهده است. اما آن چه ما در «خانه ایرانی» پیگیری کردیم بهره گیری از شکل خالص رئالیتی بود؛ گونه ای که تمرکز آن بر شخصیت ها و موقعیت های واقعی زندگی افراد است و نه بر رقابت یا نمایشی ساختگی.

تهیه کننده «خانه ایرانی» در پایان گفت: یکی از دلایلی که ما برنامه را در قالب مسابقه طراحی نکردیم تمایل به حفظ اصالت و تمرکز بر زندگی واقعی افراد بود. مسابقه محور کردن برنامه اگرچه می تواند جذابیت و هیجان لحظه ای ایجاد کند اما بخشی از عمق و ظرفیت واقعی رئالیتی شو را قربانی می کند. از سوی دیگر در نسخه های موفق این قالب در سطح جهانی شاهد ادامه دار بودن فصل ها و صمیمی تر شدن مخاطب با شخصیت ها هستیم. برخی کشورها نیز از این قالب در راستای اهداف فرهنگی تربیتی یا حتی تجاری بهره گرفته اند. در نهایت این که چگونه از ظرفیت های این قالب بهره برداری شود به رویکرد سازندگان و هدف گذاری رسانه ای بستگی دارد.

پایان خبر امسیرو