مطالب نیمه درست تولیدی هوش مصنوعی / آسیب های خلاء سواد رسانه ای برای «سلامت»

دکتر فرشید رضایی در گفت وگو با امسیرو با بیان اینکه اهمیت سواد رسانه ای در دنیای امروز بیش از گذشته نمایان شده اظهار کرد: در دنیای پرشتاب امروز که مرزهای نوین دیجیتال را مشاهده می کنیم و هوش مصنوعی به سرعت در حال دگرگونی و رشد است و خواه و ناخواه به تغییر سبک زندگی روزمره انسان ها منجر می شود اهمیت سواد رسانه ای بیش از پیش نمایان شده است. دو مفهوم «سواد رسانه» و «اطلاعات و هوش مصنوعی» در ظاهر ممکن است دو عبارت متفاوت به نظر برسند اما فی الواقع به شدت به هم وابسته و مرتبط هستند.

ویروس های رسانه ای؛ تهدیدی نوپدید برای سلامت

واکسیناسیون رسانه ای با پرداختن به سواد رسانه ای

وی ادامه داد: آنچه در دوران کرونا گذشت و تجربیاتی که در بازار داغ شایعات و شبکه های مجازی به دست آمد نشان داد که دنیای امروز فقط با ویروس ها و میکروب های نوپدید روبرو نیست و ویروس های رسانه ای یعنی شایعات هم تهدیدی نوپدید برای سلامت جامعه هستند و واکسیناسیون مخصوص به خود و بهداشت رسانه ای مخصوص به خود را می طلبند. به واکسیناسیون مربوط به رسانه های سلامت «سواد رسانه ای» می گوییم و علت ورود وزارت بهداشت برای توانمندسازی جامعه در سواد رسانه ای نیز دقیقا ورود به همین میدان است. خوشبختانه اقدامات دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور در زمینه سواد رسانه ای نتایج خوبی داشته است. کوریکولوم آموزش جامعه در مود سواد رسانه را نیز آماده کرده ایم و انتظار می رود آبشار آموزشی همچنان توسعه یابد و جمعیت میلیونی سفیران سلامت دانش آموزی در مدارس و داوطلبان سلامت در جامعه به این سواد مهم مجهز شوند.

حجم انبوهی از اطلاعات درست و نادرست

مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت با بیان اینکه هوش مصنوعی به عنوان یکی از تکنولوژی های پرطرفدار نوظهور و البته پرکاربرد به سرعت منجر به تغییراتی در حجم و شیوه تولید و مصرف محتواهای رسانه ای به ویژه در فضای مجازی شده خاطرنشان کرد: این فناوری قدرتمند قادر است حجم عظیمی از محتوا را با سرعت بیش از پیش در انواع قالب های متنی تصویر ویدیو و حتی صدا و موسیقی تولید کند. هوش مصنوعی نه تنها در حوزه هنری بلکه در تولید مقالات خبری و گزارش های علمی نیز کاربردهای ویژه و شگفت انگیز خود را نشان داده است. با همه این احوال در کنار لیست بلند مزایای بهره گیری از این تکنولوژی گسترش استفاده از هوش مصنوعی در تولید محتوا بویژه توسط افراد غیرمتخصص چالش های جدیدی را نیز به همراه داشته است.

رضایی ادامه داد: یکی از مهم ترین این چالش ها شباهت محتوای تولیدی به محتوای علمی اصیل و دشواری تشخیص محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی از محتوای علمی تولید شده توسط انسان برای مخاطب عام است. این موضوع به ویژه در حوزه هایی مانند اخبار کلیدی تبلیغات و اطلاعات علمی اهمیت ویژه ای دارد؛ چراکه تاثیر مستقیم بر سواد سلامت مردم دارد و قادر است موج جدیدی از «اینفودمی ها» را آغاز کند. دلایل زیادی وجود دارد که چرا تشخیص محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی مهم است. تولید اطلاعات نه چندان درست و گاهی نادرست از یکسو و آسیب به اعتماد عمومی و نقض حقوق معنوی تولیدکنندگان اصیل آثار از سویی دیگر می توانند از جمله چالش های مهم در کاربرد هوش مصنوعی باشند.

مطالب شبه علم و نیمه درست تولیدی دستیاران هوش مصنوعی

خطر کاهش اعتماد عمومی به اطلاعات بهداشتی

وی با بیان اینکه هوش مصنوعی می تواند سرعت بالایی در  تولید اخبار و متن داشته باشد اما ممکن است منجر به تولید اخبار جعلی و اطلاعات نادرست شود افزود: عدم اطلاع از صحت و سقم اطلاعات می تواند به تغییر و شکل گیری افکار عمومی و اثرگذاری بر تصمیم گیری های مهم جامعه منجر شود. تولید انبوه محتوا توسط کاربران هوش مصنوعی بدون توجه به مسائل مربوط به حق تکثیر و مالکیت معنوی می تواند چالش های حقوقی پیچیده ای ایجاد کند. توسعه شبکه های مجازی و در دسترس قرار گرفتن دریایی از رسانه ها به ویژه محتواهای خلاقانه و خوش رنگ و لعاب تولیدشده توسط هوش مصنوعی به دلیل خطاهای علمی ظریف خود می تواند در طول زمان به کاهش اعتماد عمومی به اطلاعات بهداشتی موجود در فضای مجازی منجر شود هرچند تنها تولیدکنندگان مطالب شبه علم در فضای مجازی کاربران هوش مصنوعی نیستند و گروهی از سودجویان نیز به ناامن شدن و غیرقابل اطمینان شدن مطالب فضای مجازی دامن زده اند.

مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت افزود: برای مقابله با لیست بلند چالش های ناشی از مطالب شبه علم یا نیمه درست تولیدی توسط دستیاران هوش مصنوعی ابزارهای مختلفی نیز برای تشخیص محتوای تولید شده اصیل علمی و محتوای غیراصیل تولیدی هوش مصنوعی توسعه یافته و قابل استفاده توسط دانشجویان و عموم است. این ابزارها با تحلیل ویژگی های زبانی ساختاری و محتوایی متن سعی در تشخیص الگوهای مشخصی دارند که نشان می دهد آیا تولید محتوا توسط هوش مصنوعی بوده است یا خیر. از توانمندی های این دسته از ابزارها توانایی بررسی ساختار جمله ها دایره واژگان استفاده شده در محتوا و تحلیل الگوهای زبانی است که سرنخ هایی از دخالت هوش مصنوعی در رسانه های تولیدی را به دست می دهد. برخی از ابزارهای مورد نظر با تحلیل الگوهای آماری متون مانند الگوی توزیع کلمات و عبارات به شناسایی محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی می پردازند که بویژه برای دانشجویان موضوع مهمی است. ابزارهایی نیز وجود دارند که با بررسی ویژگی های بصری تصاویر مانند جهت سایه ها یا وجود نویز و مصنوعی بودن برخی جزئیات به تشخیص تصاویر تولید شده هوش مصنوعی کمک می کنند.

وی گفت: امسال شعار هفته جهانی سواد رسانه در باب همین چالش ها و فرصت ها طراحی شده است و به موضوع روز یعنی هوش مصنوعی می پردازد و بر روی این مهم دست می گذارد و تاکید می کند که با وجود پیشرفت ابزارهای تشخیص محتوای تولیدی هوش مصنوعی داشتن «سواد رسانه ای و اطلاعاتی» همچنان یکی از مهم ترین راهکارها برای تشخیص محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی است. افرادی که سواد رسانه ای بالایی دارند قادرند با استفاده از تفکر انتقادی منابع اطلاعات را ارزیابی کرده و راحت تر از سایرین اطلاعات نادرست یا نیمه درست را از میان انبوهی از مطالب در فضای مجازی تشخیص دهند.

ضرورت سواد رسانه ای برای استفاده مسوولانه از هوش مصنوعی

رضایی تصریح کرد: سواد رسانه ای به افراد کمک می کند تا با تفکر انتقادی و از دریچه شک صحیح با اطلاعات برخورد کرده و از پذیرش بی چون و چرای هر چیزی خودداری نمایند و بدور از هیجان زدگی مطالب جذاب و داغ را تحلیل کنند؛ پیش از اینکه آن را برای دوستان و اعضای گروه خود فوروارد کنند. به عبارتی افراد با سواد رسانه ای بالاتر قادر هستند ضمن تحلیل اطلاعات پیش روی خود به ارتباط بین آن ها بیاندیشند و آنرا درک کنند. از سویی دیگر برای استفاده موثر و مسئولانه از هوش مصنوعی بعنوان دستیار و موهبت تکنولوژی قرن معاصر مجهز بودن به سواد رسانه ای یک ضرورت است. پرداختن به سواد رسانه ای نه تنها برای وزارت بهداشت بلکه برای وزارتخانه های «آموزش و پرورش» و «علوم تحقیقات و فناوری» نیز موضوع حیاتی است.

پایان خبر امسیرو