۱۳ امسیرو در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری امسیرو تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری ها کشف ها و حتی زادروزها و درگذشت های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی گیرد. در این تقویم علم وقایع مهم مصادف با امروز ۱۳ امسیرو برابر ۴ اکتبر را ورق می زنیم.

 ***

ساعت جیبی هویگنس 

۴ اکتبر ۱۶۷۵ میلادی برابر با ۱۳ امسیرو ۱۰۵۴ خورشیدی کریستیان هویگنس اختراع ساعتی جیبی را ثبت کرد.  هویگنس فیزیکدان و اخترشناس هلندی که نظریه موج نور را پایه گذاری کرد پیش از اختراع این ساعت جیبی در سال ۱۶۵۷ اولین ساعت آونگی را ثبت اختراع کرد. هرچند این احتمال وجود دارد که دیگران قبل از او در این زمینه کار کرده باشند اما هویگنس در ساخت ساعت آونگی کاربردی به پیشرفت های بزرگی دست یافت. او برای اندازه گیری های نجومی خود به دقت زمانی نیاز داشت. درواقع هویگنس برپایه کشف گالیله درباره نوسان آونگ توانست قوانین آونگ ساده را کشف کند. هویگنس همچنین کتابی باعنوان درباب نوسان ساعت ها نوشت. 

اولین عکس قیفاووس در آندرومدا 

۴ اکتبر ۱۹۲۳ میلادی برابر با ۱۳ امسیرو ۱۳۰۲ خورشیدی ادوین هابل اخترشناس آمریکایی از بخشی از سحابی آندرومدا عکس گرفت.  هابل از چند روز بعد از این عکس از ۱۰ اکتبر ۱۹۲۳ این بخش از آندرومدا را به عنوان یک ستاره متغیر ضعیف تشخیص داد. چندماه بعد از اوایل فوریه او تغییر درخشندگی ستاره را اندازه گیری و تایید کرد که این نور ضعیف یک ستاره متغیر قیفاووسی است که درواقع اولین ستاره ای بود که در سحابی آندرومدا یافت شد. هابل پس از این کشف نامه ای به هارلو شپلی رییس رصدخانه کالج هاروارد نوشت و در پایان نامه گفت: «… فاصله [تا سحابی آندرومدا] چیزی بیش از ۳۰۰هزار پارسک است.» هابل در نامه اش اندازه گیری قدر ستارگان متغیر قیفاووسی را که در سحابی آندرومدا پیدا کرده و تایید کرده بود مورد بحث قرار داد. او از ویژگی های اندازه گیری شده این ستاره ها برای محاسبه فاصله شان که حدود یک میلیون سال نوری از منظومه خورشیدی فاصله دارند استفاده کرد. همه این شواهد حاکی از آن بود که آندرومدا کهکشانی مجزا و بسیار فراتر از کهکشان راه شیری است. این اولین اثبات وجود «عالم های جزیره ای» بود. حالا او برای نخستین بار راهی برای اندازه گیری قابل اعتماد فاصله تا آندرومدا داشت. میزان تغییرات یک قیفاووس شدت مطلق آن را مشخص می کند. با مقایسه کمیت محاسبه شده با شدت ظاهری رصدشده می توان فاصله را تخمین زد. هابل پس از جمع آوری داده های بیشتر مقاله ای را به جلسه انجمن نجوم آمریکا فرستاد که در اول ژانویه ۱۹۲۵ قرائت شد. 

ماکس پلانک 

 ۴ اکتبر ۱۹۴۷ میلادی برابر با ۱۳ امسیرو ۱۳۲۶ خورشید ماکس کارل ارنست لودویگ پلانک فیزیکدان نظری آلمانی درگذشت. پلانک در مونیخ و برلین تحصیل کرد و در آنجا زیر نظر هلمهولتز کلازیوس و کریشهوف تحصیل کرد و متعاقباً به دانشکده پیوست و بین سال های ۱۸۸۹ تا ۱۹۲۶ استاد فیزیک نظری شد. کار او روی قانون ترمودینامیک و توزیع تابش های یک جسم سیاه باعث شد که اصول کلاسیک نیوتنی را کنار بگذارد و در سال ۱۹۰۰ نظریه کوانتومی را معرفی کند  که برای آن جایزه نوبل فیزیک را در سال ۱۹۱۸ دریافت کرد. این نظریه فرض را بر این می گذارد که انرژی بی نهایت قابل تقسیم نیست اما درنهایت به صورت مقادیر گسسته ای وجود دارد که پلانک آن را کوانتا (به لاتین «چقدر») نامیده است. علاوه بر این انرژی حمل شده با یک کوانتوم به طور مستقیم به بسامد تابش منبع آن بستگی دارد. 

آلیس استوارت 

۴ اکتبر ۱۹۰۶ میلادی برابر با ۱۳ امسیرو ۱۲۸۵ خورشیدی آلیس استوارت اپیدمیولوژیست انگلیسی به دنیا آمد. استوارت نشان داد که بین پرتو ایکسی که جنین درمعرض آن قرار می گیر و لوسمی دوران کودکی ارتباط وجود دارد.  تحقیقات او خطر بیشتری را از پرتو ایکس و تابش های هسته ای نسبت به آنچه در آن زمان ازسوی مؤسسات فیزیک هسته ای و سلامت پذیرفته شده بود نشان داد. او اصرار داشت که قرار گرفتن در معرض تابش های سطح پایین باعث ایجاد اثرات نامطلوب بیش از حد نسبت به آنچه مقامات دولت های بریتانیا و ایالات متحده پذیرفته اند می شود. با شروع جنگ جهانی دوم او اثرات بهداشتی قرار گرفتن در معرض تی ان تی در کارخانه های مهمات سازی تتراکلرید کربن و شیوع سل بین کارگران صنعت کفش را بررسی کرد.