نحوه تقسیم ارث مادر بین فرزند پسر و دختر

اگه خدای نکرده مادری فوت کنه، یکی از اولین سوالاتی که برای فرزندان پیش میاد اینه که اموالش چطور تقسیم میشه؟ آیا سهم دختر و پسر از ارث مادر با هم فرقی داره؟ جوابش شاید براتون جالب باشه: طبق قانون مدنی کشورمون، سهم پسر از ارث مادرش، دو برابر سهم دختره. این قانون، هم برای ارث پدر و هم برای ارث مادر صدق می کنه و برخلاف شایعات، تا امروز هیچ «قانون جدیدی» نیومده که این موضوع رو عوض کنه.

فوت مادر، علاوه بر غم و اندوهی که برای خانواده داره، مسائل حقوقی و مالی زیادی رو هم پیش میاره که اگه ازشون بی خبر باشیم، ممکنه دردسر ساز بشن. خیلی ها فکر می کنن ارث مادر با پدر فرق داره و کلاً یه سری باورهای غلط بین مردم رایجه که باعث میشه خیلی وقت ها اختلافات خانوادگی سر همین مسائل پیش بیاد. تو این مقاله، می خوایم از سیر تا پیاز تقسیم ارث مادر رو براتون روشن کنیم. از قوانین اصلی بگیرید تا مثال های عملی و باورهای اشتباه، همه رو با هم مرور می کنیم تا دیگه هیچ ابهامی نمونه و خیالتون از این بابت راحت باشه.

ارث و میراث مادر: داستان از کجا شروع میشه؟

اول از همه، بیایید ببینیم اصلاً ارث یعنی چی و کی وارث حساب میشه. وقتی کسی فوت می کنه، اموال و دارایی هایی که از خودش به جا میذاره، بهش میگن ترکه یا ماترک. حالا این ترکه باید بین ورثه یا همون بازماندگان قانونی تقسیم بشه. قانونگذار برای اینکه این تقسیم عادلانه و منظم انجام بشه، یه سری طبقات و درجات برای ورثه تعیین کرده. این طبقات مثل یه هرم میمونن که هر طبقه بالاتری که باشه، طبقات پایین تر ارث نمی برن. مثلاً اگه یه نفر فرزند داشته باشه، خواهر و برادراش ارث نمی برن.

ترکه و ورثه: یه تعریف ساده و خودمونی

ترکه در واقع تمام چیزهایی هست که یک فرد فوت شده از خودش باقی میذاره؛ از خونه و ماشین و زمین و پول نقد گرفته تا طلا و جواهر و حتی حساب های بانکی و سهام. فرقی نمی کنه که این اموال منقول باشن (مثل پول و طلا) یا غیرمنقول (مثل خونه و زمین). همه این ها جزو ترکه حساب میشن و باید بین ورثه تقسیم بشن.

ورثه هم کسایی هستن که طبق قانون، حق دارن از متوفی ارث ببرن. قانون مدنی ایران، ورثه رو به سه طبقه اصلی تقسیم کرده:

1. طبقه اول: پدر، مادر، فرزندان و نوادگان (هر چقدر پایین تر برن).
2. طبقه دوم: اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ) و خواهر و برادرها و فرزندانشون.
3. طبقه سوم: عموها، عمه ها، دایی ها، خاله ها و فرزندانشون.

موضوع بحث ما یعنی ارث مادر و فرزندان، دقیقاً تو همون طبقه اول قرار می گیره. یعنی اگه مادری فوت کنه، فرزندانش جزو اولین و مهمترین ورثه هستن و تا وقتی فرزندان باشن، ورثه طبقات بعدی (مثلاً خواهر و برادر مادر) ارث نمی برن. البته همسر متوفی هم در کنار این سه طبقه، سهم خودش رو می بره که جلوتر در موردش صحبت می کنیم.

قاعده للذکر مثل حظ الانثیین: پسر دو برابر دختر، چرا؟

شاید براتون سوال باشه که چرا قانون ما اینطور تعیین کرده که سهم پسر دو برابر دختر باشه. این قاعده، ریشه در فقه اسلامی داره و توی قانون مدنی ایران هم اومده. اسم حقوقی اش للذکر مثل حظ الانثیین هست که یعنی سهم هر پسر، به اندازه سهم دو دختره. این قانون نه فقط برای ارث مادر، بلکه برای ارث پدر هم صادقه و فرقی نمی کنه که متوفی زن باشه یا مرد؛ اگه بین ورثه، هم فرزند پسر و هم فرزند دختر وجود داشته باشه، این قاعده اجرا میشه.

اینجا دیگه بحث جنسیتی نیست که بگیم چون مادر بوده، پس فرق می کنه. قانون، یکسان برخورد می کنه و اگه یه مادر چند فرزند دختر و پسر داشته باشه، سهم هر پسر دو برابر سهم هر دختر خواهد بود. این رو هم در نظر داشته باشید که این قانون در صورتی اعمال میشه که هم فرزند پسر و هم فرزند دختر در بین ورثه باشن. اگه فقط پسر باشه یا فقط دختر، قضیه فرق می کنه که جلوتر توضیح می دیم.

ارث مادر بین فرزندان: سناریوهای مختلف رو با هم ببینیم

حالا که با کلیات آشنا شدیم، بیایید با چند تا مثال واقعی و حالت های مختلف ببینیم ارث مادر چطور بین فرزندانش تقسیم میشه. فهمیدن این بخش خیلی مهمه، چون اکثر ابهامات از همین جا شروع میشه.

وقتی مادر فقط یک فرزند داره (پسر یا دختر فرقی نمی کنه)

این حالت، از همه ساده تره. فرض کنید مادری فوت کرده و فقط یک فرزند از خودش به جا گذاشته. فرقی هم نمی کنه که اون فرزند پسر باشه یا دختر. تو این شرایط، طبق ماده 907 قانون مدنی، تمام ترکه مادر به همون یک فرزند می رسه. یعنی اگه مادر فقط یه دختر یا فقط یه پسر داشته باشه، همه اموال و دارایی های مادر بدون هیچ کم و کاستی به اون یک فرزند تعلق می گیره.

مثال: اگه مادری فوت کرده و تنها وارثش، دخترش هست و 500 میلیون تومان هم دارایی داره، تمام 500 میلیون تومان به همین دختر می رسه. یا اگه تنها وارثش پسرش باشه، باز هم تمام 500 میلیون تومان به اون پسر تعلق می گیره.

وقتی مادر چند فرزند از یک جنس داره (همه پسر یا همه دختر)

حالت بعدی اینه که مادر فوت کرده و چند فرزند از خودش به جا گذاشته، اما همه این فرزندان از یک جنس هستن. مثلاً فقط دو تا دختر داره یا فقط سه تا پسر داره. تو این شرایط هم قانون، خیلی ساده عمل می کنه. طبق همون ماده 907 قانون مدنی، اگه همه فرزندان از یک جنس باشن، ترکه مادر به صورت مساوی بین اون ها تقسیم میشه. یعنی اگه مادر سه تا دختر داشته باشه، ترکه به سه قسمت مساوی تقسیم میشه و به هر دختر یک قسمت می رسه.

مثال کاربردی: فرض کنید مادری فوت کرده و 300 میلیون تومان دارایی داره.

• اگه دو تا دختر داشته باشه: هر کدوم 150 میلیون تومان (300 ÷ 2 = 150)
• اگه سه تا پسر داشته باشه: هر کدوم 100 میلیون تومان (300 ÷ 3 = 100)

پس اینجا می بینیم که وقتی همه از یک جنس هستن، تفاوتی بین دختر و پسر نیست و ارث به تساوی تقسیم میشه.

وقتی مادر هم پسر داره هم دختر (قانون دو به یک چی میگه؟)

و اما می رسیم به پر بحث ترین حالت که همون قاعده للذکر مثل حظ الانثیین توش اجرا میشه. اگه مادری فوت کنه و هم فرزند پسر و هم فرزند دختر داشته باشه، تو این شرایط، سهم هر پسر دو برابر سهم هر دختره. این هم باز طبق ماده 907 قانون مدنیه و همونطور که گفتم، برای ارث پدر هم همین قاعده هست.

بیایید با یه مثال عددی واضح تر ببینیم این چطور محاسبه میشه تا ابهامی نمونه:

اگه مادری 300 میلیون تومان دارایی داشته باشه و یک پسر و یک دختر از خودش به جا گذاشته باشه، تقسیم ارث چطور میشه؟

برای محاسبه، باید مجموع سهم ها رو به دست بیاریم. فرض می کنیم سهم هر دختر 1 واحد و سهم هر پسر 2 واحد باشه.

• پسر: 2 واحد
• دختر: 1 واحد
• مجموع واحدها: 2 + 1 = 3 واحد

حالا کل دارایی رو به مجموع واحدها تقسیم می کنیم تا ارزش هر واحد به دست بیاد: 300 میلیون تومان ÷ 3 واحد = 100 میلیون تومان (ارزش هر واحد).

• پس سهم دختر: 1 واحد × 100 میلیون تومان = 100 میلیون تومان
• سهم پسر: 2 واحد × 100 میلیون تومان = 200 میلیون تومان

همینطور که می بینید، سهم پسر دقیقاً دو برابر سهم دختر شده. اگه تعداد فرزندان بیشتر بود، باز هم به همین روش محاسبه میشه. مثلاً اگه یه مادر دو تا پسر و یه دختر داشت، مجموع واحدها میشه (2+2+1) = 5 واحد و بعد دارایی رو بر 5 تقسیم می کردیم.

ورثه دیگه چه نقشی دارن؟ (همسر و پدر و مادر متوفی)

تا اینجا فقط در مورد فرزندان صحبت کردیم، ولی خب همیشه که ورثه فقط فرزندان نیستن. ممکنه مادر متوفی، شوهر، پدر و یا مادر خودش هم زنده باشن. حضور این افراد می تونه تو سهم الارث فرزندان تغییراتی ایجاد کنه. بیایید ببینیم هر کدوم چطور روی تقسیم ارث تأثیر میذارن.

سهم شوهر از ارث مادر: چقدر و کی؟

اگه مادری فوت کنه و شوهرش هم در قید حیات باشه، شوهر (زوج) هم از اموال همسر متوفی اش ارث می بره. سهم شوهر بستگی به این داره که متوفی فرزند داشته یا نه:

• در صورت وجود فرزندان: اگه مادرِ متوفی فرزند یا نوه داشته باشه (حتی از شوهر قبلی)، شوهر فقط یک چهارم از کل ترکه رو به ارث می بره.
• در صورت عدم وجود فرزندان: اگه مادرِ متوفی هیچ فرزند یا نوه ای نداشته باشه، سهم شوهر یک دوم (نصف) از کل ترکه میشه.

بعد از اینکه سهم شوهر مشخص شد و از کل اموال کسر شد، باقیمانده ترکه بین سایر ورثه، یعنی فرزندان، پدر و مادر متوفی (اگه باشن)، طبق قواعدی که قبلاً گفتیم تقسیم میشه.

مثال: مادری 400 میلیون تومان دارایی داره، شوهر و دو فرزند (یک پسر و یک دختر) هم داره.

1. اول سهم شوهر رو حساب می کنیم. چون فرزند وجود داره، سهم شوهر 1/4 ترکه است: 400 میلیون × 1/4 = 100 میلیون تومان.
2. حالا 300 میلیون تومان باقی می مونه که باید بین فرزندان تقسیم بشه (یک پسر و یک دختر). طبق قانون دو به یک، سهم دختر 100 میلیون و سهم پسر 200 میلیون تومان میشه.

سهم پدر و مادر متوفی: اگه زنده باشن چی میشه؟

پدر و مادر خودِ متوفی (مادربزرگ و پدربزرگ بچه ها) هم می تونن از اموال فرزندشون ارث ببرن. سهم اون ها هم باز به این بستگی داره که متوفی فرزند داشته یا نه:

• در صورت وجود فرزندان: اگه مادری فوت کنه و فرزند داشته باشه، و پدر و مادر خودش هم زنده باشن، هر کدوم از پدر و مادر متوفی، یک ششم از کل ترکه رو می برن. بقیه ترکه بین فرزندانش تقسیم میشه.
• در صورت عدم وجود فرزندان: اگه مادری فوت کنه و هیچ فرزند یا نوه ای نداشته باشه، اما پدر و مادر خودش زنده باشن، مادر متوفی یک سوم و پدر متوفی دو سوم از ترکه رو به ارث می برن (این فرض البته در حالتی است که شوهر هم نباشد، وگرنه شوهر سهم خود را می برد و مابقی بین پدر و مادر تقسیم می شود).

به عبارت دیگه، اگه مادر فوت شده فرزند داشته باشه، پدر و مادرش کنار نوه هاشون ارث می برن، اما سهمشون ثابت و کم هست (هر کدوم یک ششم). اگه فرزندی نداشته باشه، سهمشون بیشتر میشه.

یه جدول کامل برای سهم الارث ورثه طبقه اول (همه حالت ها)

برای اینکه این همه حالت قاطی نشه، یه جدول جامع براتون آماده کردیم که سهم الارث ورثه طبقه اول (همسر، پدر، مادر، فرزندان) رو در ترکیب های مختلف نشون میده. این جدول، تصویر کامل تری بهتون میده.

ترکیب وراث	سهم شوهر	سهم پدر متوفی	سهم مادر متوفی	سهم فرزندان (باقیمانده)
شوهر، یک پسر، یک دختر	۱/۴	–	–	باقیمانده (پسر ۲ برابر دختر)
شوهر، فقط یک پسر	۱/۴	–	–	باقیمانده (تماماً به پسر)
شوهر، فقط یک دختر	۱/۴	–	–	باقیمانده (تماماً به دختر)
شوهر، فقط چند پسر	۱/۴	–	–	باقیمانده (مساوی بین پسران)
شوهر، فقط چند دختر	۱/۴	–	–	باقیمانده (مساوی بین دختران)
شوهر، پدر، مادر، یک پسر، یک دختر	۱/۴	۱/۶	۱/۶	باقیمانده (پسر ۲ برابر دختر)
شوهر، پدر، مادر، فقط یک دختر	۱/۴	۱/۶	۱/۶	۱/۲ ترکه به دختر (و مابقی بین همه به نسبت سهام)
شوهر، پدر، مادر، فقط یک پسر	۱/۴	۱/۶	۱/۶	باقیمانده (تماماً به پسر)
فقط یک پسر، یک دختر	–	–	–	تمام ترکه (پسر ۲ برابر دختر)
فقط یک پسر	–	–	–	تمام ترکه (به پسر)
فقط یک دختر	–	–	–	تمام ترکه (به دختر)
پدر، مادر، یک پسر، یک دختر	–	۱/۶	۱/۶	باقیمانده (پسر ۲ برابر دختر)

نکته: این جدول، سهم الارث های فرض رو نشون میده. گاهی اوقات ممکنه بعد از کسر سهم فرض بران (مثل شوهر، پدر و مادر)، چیزی از ترکه باقی بمونه که به رد معروفه و باید دوباره بین ورثه (به نسبت سهم شون) تقسیم بشه. این جزئیات می تونه پیچیده باشه و بهتره از یک وکیل متخصص کمک بگیرید.

بررسی ابهامات و باورهای غلط رایج

توی بحث ارث و میراث، خصوصاً وقتی پای مادر وسط میاد، یه سری شایعات و باورهای غلط وجود داره که می تونه خانواده ها رو گمراه کنه. بیایید با هم به چند تا از این ابهامات رایج نگاهی بندازیم و ببینیم واقعیت از چه قراره.

آیا واقعا ارث مادر بین دختر و پسر مساویه؟ (جواب قطعی و بی پرده)

شاید این سوال، پر تکرارترین سوال تو این زمینه باشه و خیلی ها باور دارن که ارث مادر بین دختر و پسر به طور مساوی تقسیم میشه. اما جواب قطعی و حقوقی اینه: خیر، سهم ارث دختر و پسر از مادر، مساوی نیست.

همونطور که تو بخش های قبل هم توضیح دادیم، طبق ماده 907 قانون مدنی ایران که مبنای تقسیم ارثه، اگه مادری فوت کنه و هم فرزند پسر و هم فرزند دختر داشته باشه، سهم هر پسر، دو برابر سهم هر دختره. این قاعده، یک قانون ثابت و بدون استثناست که برای ارث پدر و مادر هر دو به یک شکل اجرا میشه. بنابراین، هر چیزی غیر از این، یا شایعه است یا مربوط به حالت هایی میشه که فقط فرزند از یک جنس باشه یا وصیتی خارج از قاعده قانونی وجود داشته باشه که اون هم شرایط خاص خودشو داره.

قانون جدید ارث مادر به فرزندان 1404: شایعه یا واقعیت؟

یکی از شایعاتی که چند سالیه بین مردم دهان به دهان میشه، مربوط به تصویب یک قانون جدید ارث هست که میگن سهم دختر و پسر رو از ارث مادر مساوی کرده. اینجا باید بگم که: این حرف کاملاً بی اساس و دروغ محضه!

تا این لحظه و در سال 1404، هیچ قانونی در مجلس شورای اسلامی تصویب و لازم الاجرا نشده که سهم الارث دختر و پسر از مادر رو مساوی کنه. قوانین در کشور ما، مراحل مشخص و پیچیده ای برای تصویب دارن (مثل طرح در مجلس، تصویب، تأیید شورای نگهبان، ابلاغ و انتشار در روزنامه رسمی) و اگه چنین قانونی بود، حتماً از طریق منابع رسمی و معتبر اطلاع رسانی می شد. متاسفانه، بعضی افراد ناآگاه یا سودجو، این شایعات رو پخش می کنن تا از نگرانی و ناآگاهی مردم سوءاستفاده کنن. پس گول این حرفا رو نخورید و همیشه به منابع حقوقی معتبر و وکیل متخصص مراجعه کنید.

سهم ارث دختر و پسر از طلای مادر و سایر اموال منقول: چه فرقی داره؟

خیلی ها فکر می کنن تقسیم طلا، جواهرات یا حتی ماشین و لوازم منزل متوفی، با تقسیم ملک و زمین فرق داره. اما باید بگم که: نوع دارایی، تو اصل نحوه تقسیم ارث فرقی ایجاد نمی کنه.

طلا، جواهرات، پول نقد، حساب بانکی، سهام، ماشین، زمین و ملک؛ همه این ها جزو ترکه متوفی حساب میشن و همون قواعد کلی تقسیم ارث (قاعده دو به یک برای دختر و پسر) روی اون ها هم اعمال میشه. یعنی اگه مادر متوفی مقداری طلا داشته باشه، این طلا هم مثل بقیه دارایی هاش، اگه فرزند پسر و دختر داشته باشه، با همون نسبت دو به یک بینشون تقسیم میشه.

البته، یه نکته مهم اینه که ورثه می تونن با توافق خودشون، تصمیم بگیرن که چطور این اموال رو تقسیم کنن. مثلاً همه توافق کنن که طلاها فقط به دخترها برسه و پسرها از جای دیگه ترکه سهم بیشتری بردارن. اما این فقط در صورتی ممکنه که همه ورثه بالغ و عاقل باشن و با رضایت کامل به این توافق برسن. اگه یکی از ورثه مخالف باشه، یا به توافق نرسه، اون وقت چاره ای جز مراجعه به دادگاه برای تقسیم قانونی اموال نیست.

آیا مادر می تونه ارث خود را به یک فرزند بدهد؟ (وصیت و هبه)

این هم سوال رایجیه که آیا مادر می تونه تو زمان حیاتش، همه یا بخشی از اموالش رو فقط به یک فرزند بده و بقیه رو محروم کنه؟ اینجا دو تا حالت داریم:

1. وصیت: مادر می تونه تا یک سوم کل دارایی هایش رو با تنظیم وصیت نامه، به هر کسی که دلش می خواد (از جمله یکی از فرزندانش) ببخشه یا برای کاری خیر مصرف کنه. برای این یک سوم، دیگه نیازی به رضایت بقیه ورثه نیست و وصیت نامه معتبره. اما اگه مادر بخواد بیشتر از یک سوم اموالش رو به یک نفر وصیت کنه (مثلاً نصف اموالش رو به یک پسرش بده)، اون وقت اون مقدار مازاد بر یک سوم، نیاز به تنفیذ یا همون رضایت بقیه ورثه داره. اگه بقیه ورثه راضی نشن، اون وصیت برای مازاد بر یک سوم، باطل میشه و فقط همون یک سوم قابل اجراست.
2. هبه یا صلح عمری (در زمان حیات): یه راه دیگه اینه که مادر تو زمان زنده بودنش، تمام یا بخشی از اموالش رو به یک یا چند فرزندش هبه (هدیه) کنه یا با قرارداد صلح عمری، انتقال بده. تو این حالت، چون انتقال در زمان حیات مادر اتفاق افتاده، دیگه جزو ترکه حساب نمیشه و نیازی به رضایت بقیه ورثه نیست. مثلاً می تونه سند خونه اش رو به نام یکی از فرزندانش بزنه یا یه مقدار پول رو به حساب اون ها واریز کنه. این روش، یه راهکار قانونی برای انتقال اموال به هر شکل دلخواه در زمان حیات هست که از قواعد ارث خارج میشه.

پس اگه مادر بخواد تصمیمی متفاوت برای اموالش بگیره، باید از قبل و با مشورت وکیل، اقدام به تنظیم وصیت نامه یا انتقال اموالش در زمان حیات کنه تا بعد از فوتش مشکلی پیش نیاد.

مراحل عملی تقسیم ارث مادر: از صفر تا صد

حالا که با قوانین و جزئیات سهم الارث آشنا شدیم، وقتشه که ببینیم از نظر عملی و قانونی، چطور باید برای تقسیم ارث مادر اقدام کنیم. این مراحل، گام های ضروری هستن که باید به ترتیب انجام بشن.

گام اول: اخذ گواهی فوت

اولین قدم و اساسی ترین کار، گرفتن گواهی فوت مادره. این گواهی رو از اداره ثبت احوال صادر می کنن و مدرک اصلی برای اثبات فوت متوفیه. بدون این گواهی، هیچ کار حقوقی مربوط به ارث پیش نمی ره.

گام دوم: گردآوری مدارک ورثه و فهرست اموال متوفی

بعد از گواهی فوت، باید مدارک همه ورثه رو جمع آوری کنید. این مدارک شامل اصل شناسنامه و کارت ملی همه فرزندان (پسر و دختر)، شوهر (در صورت وجود) و پدر و مادر متوفی (در صورت وجود) میشه.

همزمان، باید یه لیست کامل از تمام اموال و دارایی های مادر متوفی آماده کنید. این لیست شامل:

• سند ملک (خانه، زمین، آپارتمان)
• سند ماشین
• شماره حساب های بانکی و موجودی آن ها
• طلا و جواهرات
• سهام و اوراق بهادار
• کارت های سوخت، تلفن ثابت، خط موبایل و هر چیز باارزش دیگه
• در صورت وجود، وصیت نامه متوفی

هر چی این لیست کامل تر باشه، مراحل بعدی راحت تر پیش میره.

گام سوم: درخواست گواهی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف

این گام، یکی از مهمترین مراحل تقسیم ارثه. گواهی انحصار وراثت سندی قانونیه که نشون میده ورثه متوفی چه کسانی هستن و سهم هر کدوم چقدره. برای گرفتن این گواهی باید:

1. مدارک جمع آوری شده (گواهی فوت، شناسنامه و کارت ملی ورثه و لیست اموال) رو به همراه داشته باشید.
2. به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی مراجعه کنید.
3. یه دادخواست با عنوان درخواست صدور گواهی انحصار وراثت تنظیم و به همراه مدارک ارائه بدید.
4. شورای حل اختلاف، یه آگهی تو روزنامه رسمی یا کثیرالانتشار منتشر می کنه تا اگه کسی ادعای وراثت داره، اعلام کنه. (معمولاً اگه اموال کم باشه، نیازی به روزنامه نیست و یه آگهی محلی کافیه).
5. بعد از گذشت زمان قانونی و در صورت عدم اعتراض، گواهی انحصار وراثت صادر میشه که توش مشخص شده ورثه چه کسانی هستن و سهم هر کدوم به چه میزان هست.

گام چهارم: پرداخت مالیات بر ارث

بعد از اینکه گواهی انحصار وراثت رو گرفتید و اموال متوفی مشخص شد، باید برای پرداخت مالیات بر ارث اقدام کنید. مالیات بر ارث، مالیاتیه که دولت از ورثه برای انتقال اموال متوفی دریافت می کنه. مقدار این مالیات بستگی به ارزش اموال و درجه خویشاوندی ورثه با متوفی داره.

برای این کار، باید به اداره امور مالیاتی مراجعه کنید، لیست کامل اموال رو ارائه بدید، کارشناس مالیاتی ارزش گذاری می کنه و بعد از پرداخت مالیات، گواهی تسویه مالیات بر ارث رو می گیرید. بدون این گواهی، امکان انتقال سند اموال به نام ورثه وجود نداره.

گام پنجم: تقسیم ماترک (توافقی یا از طریق دادگاه)

حالا که گواهی انحصار وراثت و گواهی تسویه مالیات رو دارید، می تونید اقدام به تقسیم واقعی اموال کنید:

1. تقسیم توافقی: بهترین و کم دردسرترین راه اینه که همه ورثه با هم به توافق برسن که چطور اموال رو بین خودشون تقسیم کنن. مثلاً یکی ملک رو برداره، یکی پول رو، و باقیمانده طلا بینشون تقسیم بشه. این توافقنامه باید به صورت کتبی تنظیم بشه و همه ورثه بالغ و عاقل زیرش رو امضا کنن. بعدش می تونید با همین توافقنامه و گواهی انحصار وراثت، برای انتقال سندها به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید.
2. تقسیم از طریق دادگاه: اگه خدای نکرده ورثه سر تقسیم اموال به توافق نرسیدن، چاره ای جز مراجعه به دادگاه نیست. در این حالت، یکی از ورثه (یا چند نفر) باید دادخواست تقسیم ترکه رو به دادگاه ارائه بده. دادگاه بعد از بررسی و کارشناسی اموال، حکم به تقسیم ترکه میده و اگه اموال قابل تقسیم فیزیکی نباشن (مثلاً یه خونه کوچیک که نمیشه نصفش کرد)، ممکنه دستور فروش اون ها رو صادر کنه و پولش رو بین ورثه تقسیم کنه. این فرآیند می تونه زمان بر و هزینه بر باشه.

یه نکته مهم: وسایل شخصی متوفی برای پسر بزرگ

یه نکته ریز و البته جالب تو قانون مدنی ما وجود داره که مربوط به بعضی از اقلام شخصی متوفیه. طبق ماده 915 قانون مدنی، اگه متوفی پسر بزرگ داشته باشه، بعضی از وسایل شخصی اش مثل انگشتری که همیشه استفاده می کرده، قرآن و لباس های شخصی اش و شمشیر (اگه داشته باشه)، به پسر بزرگ می رسه. این اقلام بدون اینکه از سهم ارث پسر بزرگ کم بشه، بهش تعلق می گیره. البته این در صورتیه که ترکه متوفی فقط همین اقلام نباشه و اموال دیگه هم وجود داشته باشه.

نتیجه گیری

همونطور که دیدیم، نحوه تقسیم ارث مادر بین فرزند پسر و دختر، موضوعی نیست که بشه سرسری ازش گذشت یا به شایعات و اطلاعات نادرست گوش داد. قانون مدنی ایران، به طور شفاف قواعد این تقسیم رو مشخص کرده و محور اصلی اون، قاعده للذکر مثل حظ الانثیین یا همون سهم دو برابری پسر نسبت به دختره، البته در صورتی که هر دو جنس فرزندان وجود داشته باشند.

یادمون باشه که برخلاف اونچه بعضی ها میگن، تا امروز هیچ «قانون جدیدی» تصویب نشده که سهم دختر و پسر رو از ارث مادر مساوی کنه. این یه باور غلطه که ممکنه باعث اختلافات خانوادگی بشه. همچنین، نوع دارایی (مثل طلا، ملک، یا پول نقد) تو اصل تقسیم ارث فرقی ایجاد نمی کنه و همون قوانین کلی برای همه اموال صدق می کنه.

مسائل مربوط به ارث، چون هم جنبه مالی دارن و هم از نظر عاطفی و خانوادگی حساسن، می تونن خیلی پیچیده و دردسر ساز بشن. بهترین راه برای جلوگیری از هرگونه سوءتفاهم و اختلاف، و البته اطمینان از اینکه همه چیز طبق قانون و به درستی انجام میشه، اینه که حتماً با یک وکیل متخصص تو زمینه ارث و میراث مشورت کنید. یک وکیل کاربلد می تونه همه جوانب رو براتون روشن کنه، تو مراحل قانونی مثل انحصار وراثت راهنمایی تون کنه و کمک کنه تا این فرآیند حساس با کمترین دغدغه و مشکل برای شما و خانواده تون به پایان برسه.