درخواست ابلاغ رای داور

«درخواست ابلاغ رای داور» اولین قدمی است که باید بردارید تا نتیجه زحمات و پیگیری های حقوقی تان به ثمر بنشیند و حکمی که به نفع شما صادر شده، رنگ واقعیت به خود بگیرد. بدون این مرحله، اجرای رای عملاً غیرممکن است و شما برای رسیدن به حقتان، راه به جایی نخواهید برد.

حتماً برایتان پیش آمده که در یک اختلاف، به جای رفت وآمدهای طولانی دادگستری، پای میز داوری نشسته اید. داوری، روشی کاربردی و گاهی سریع تر برای حل مشکلات حقوقی است که افراد با رضایت خودشان، پرونده را به دست یک یا چند داور می سپارند تا آن ها بینشان قضاوت کنند. بر اساس ماده 454 قانون آیین دادرسی مدنی، اگر اهلیت قانونی برای طرح دعوا داشته باشید، می توانید هر نوع اختلافی را، چه تازه شروع شده باشد و چه در دادگاه در جریان باشد، به داوری ارجاع دهید. وقتی داور رای نهایی اش را صادر می کند، تازه بخش مهم دیگری از ماجرا شروع می شود: ابلاغ رای داور و بعد از آن، اجرای رای داور. خیلی ها فکر می کنند همین که رای صادر شد، کار تمام است، اما اصلاً اینطور نیست! ابلاغ رای داور حکم یک گواهی رسمی را دارد که به همه اعلام می کند رای داور صادر شده و الان وقت اجراست. در ادامه با هم این مسیر رو گام به گام جلو می ریم تا ببینیم چطور باید این درخواست ها رو پیگیری کنیم.

1. ابلاغ رای داور: اولین گام برای شروع فرآیند اجرا

خب، فرض کنید داور محترم زحمت کشیده و رای رو صادر کرده. حالا این رای باید به اطلاع همه طرفین برسه تا اصلاً بدونن چی به چیه! اینجاست که پای ابلاغ رای داور وسط میاد.

1.1. اهمیت حقوقی ابلاغ رای داور: چرا ابلاغ رسمی ضروری است؟

شاید بپرسید مگه چیه؟ یه برگه است دیگه! بله، اما همین برگه وقتی به طور قانونی ابلاغ بشه، کلی اثر حقوقی مهم داره. ابلاغ رای داور مثل سوت آغاز مسابقه می مونه. تا وقتی سوت نخورده باشه، کسی نمی تونه شروع کنه. به محض ابلاغ رسمی، تازه مهلت های قانونی برای اعتراض، برای اجرا یا حتی برای درخواست ابطال رای داور شروع میشه. اگر رای ابلاغ نشه، طرف مقابل اصلاً خبر نداره محکوم شده یا حق و حقوقش چی شده. اینجوری هیچ کدوم از مهلت های قانونی که تو قانون اومده، شروع نمیشه و عملاً رای داور، یه جورایی معلق می مونه و هیچ اعتباری برای اجرا نداره.

1.2. نحوه ابلاغ رای داور در صورت وجود توافق

یکی از خوبی های داوری اینه که طرفین دعوا می تونن خودشون کلی چیز رو از قبل تعیین کنن. مثلاً اینکه چطور رای داور بهشون ابلاغ بشه. تو قراردادی که برای داوری امضا می کنید، می تونید بنویسید که رای داور از طریق اظهارنامه، پست سفارشی، ایمیل، یا حتی یه روش خاص دیگه بهتون ابلاغ بشه. اگه همچین توافقی وجود داشته باشه، داور باید دقیقاً طبق همون روشی که شما تعیین کردید، رای رو به اطلاع طرفین برسونه. مثلاً اگه توافق کردید با اظهارنامه باشه، داور باید اظهارنامه بفرسته. این نشون میده که چقدر دقت تو تنظیم قرارداد داوری مهمه، چون حتی کوچکترین جزئیات هم می تونن تو مراحل بعدی کارساز باشن و جلوی دردسرها رو بگیرن.

1.3. نحوه ابلاغ رای داور در صورت عدم توافق یا عدم اقدام داور (از طریق دادگاه – ماده 485 ق.آ.د.م)

حالا فرض کنید تو قرارداد داوری هیچی در مورد ابلاغ رای نگفتید، یا داور به هر دلیلی خودش اقدام به ابلاغ نکرده. اینجا قانون ساکت نمیمونه و یه راه حل پیش پای شما می ذاره. بر اساس ماده 485 قانون آیین دادرسی مدنی، اگه روش خاصی برای ابلاغ رای داور مشخص نشده باشه، خود داور باید رای رو به دفتر دادگاهی که پرونده رو به داوری فرستاده یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا رو داره، تحویل بده. بعدش دفتر دادگاه، اصل رای رو بایگانی می کنه و به دستور قاضی، یک رونوشت تاییدشده ازش رو برای همه طرفین دعوا می فرسته.

اینجاست که ممکنه شما به عنوان ذی نفع، یعنی کسی که رای به نفعش صادر شده، بخواید خودتون هم پیگیر کار باشید تا سرعت بگیرید. یعنی اگه داور کوتاهی کرد یا برای تسریع در ابلاغ، می توانید با در دست داشتن رای داور، به دادگاه مراجعه کنید و درخواست ابلاغ رای داور را داشته باشید. در واقع، شما دارید به دادگاه کمک می کنید تا اون وظیفه ابلاغ رو که قانون براش گذاشته، سریع تر انجام بده و شما هم به خواسته تون نزدیک تر بشید. برای این کار، مدارک خاصی نیاز دارید که باید آماده کنید:

• اصل یا رونوشت مصدق رای داور: حتماً باید تایید شده باشه.
• اصل یا رونوشت مصدق قرارداد داوری: قراردادی که داوری بر اساس اون شکل گرفته.
• مدارک هویتی شما: مثل کارت ملی.

اینجوری دادگاه می تونه سریع تر کار ابلاغ رو انجام بده و شما رو به هدف نهایی تون، یعنی اجرای رای، نزدیک تر کنه.

1.4. تفاوت ابلاغ رای داور با ابلاغ اجراییه دادگاه

خیلی ها این دو تا رو با هم اشتباه می گیرن، ولی فرقشون زمین تا آسمونه! ابلاغ رای داور یعنی فقط به شما و طرف مقابلتون اطلاع داده میشه که داور یه رایی صادر کرده. این ابلاغ فقط جنبه خبری و آغاز مهلت های قانونی رو داره و به خودی خود باعث نمیشه مثلاً پول از حساب کسی کم بشه یا ملکی به نام شما بشه. اما ابلاغ اجراییه دادگاه داستانش فرق می کنه. وقتی مهلت 20 روزه اجرای اختیاری رای داور تموم میشه و محکوم علیه کاری نمی کنه، شما درخواست صدور اجراییه می دید و اگه دادگاه موافقت کنه، یه برگ اجراییه صادر میشه. ابلاغ این برگ اجراییه یعنی دیگه پای اجرای حکم وسط اومده و اگه طرف مقابل باز هم همکاری نکنه، دادگاه با زور قانون، رای رو اجرا می کنه. پس یکی فقط خبر میده، اون یکی دستور اجرای حکم رو صادر می کنه!

2. اجرای رای داور: مهلت ها و شرایط قانونی

حالا که رای داور ابلاغ شده و همه می دونن چه اتفاقی افتاده، وقتش رسیده که محکوم علیه دست به کار بشه و رای رو اجرا کنه. اما این کار هم مثل بقیه مراحل، قانون و قاعده خودش رو داره و نمی تونیم همینجوری بی گدار به آب بزنیم.

2.1. مفهوم اجرای رای داور و لزوم تبعیت از آن

اجرای رای داور یعنی اینکه هرچی داور تو حکمش گفته، باید عملی بشه. مثلاً اگه گفته یه پولی پرداخت بشه، اون پول باید پرداخت بشه؛ اگه گفته یه ملکی تحویل داده بشه، باید تحویل داده بشه. این رای داور مثل رای دادگاه، لازم الاجراست و کسی که علیه ش رای صادر شده (همون محکوم علیه)، وظیفه داره بهش عمل کنه. در واقع، وقتی شما با داوری موافقت می کنید، یعنی از قبل قبول کردید که هرچی داور بگه رو انجام بدید. پس تبعیت از رای داور، یه جورایی تعهد اخلاقی و قانونی شماست و شوخی بردار نیست.

2.2. مهلت قانونی اجرای رای داور توسط محکوم علیه (ماده 488 ق.آ.د.م)

خب، قانون همینجوری بی گدار به آب نمیزنه و برای اینکه محکوم علیه فرصت داشته باشه رای رو خودش اجرا کنه و کار به مراحل سخت تری نکشه، یه مهلت 20 روزه تعیین کرده. این مهلت از زمانی شروع میشه که رای داور به محکوم علیه ابلاغ شده باشه. یعنی اگه امروز رای به دستش رسید، 20 روز فرصت داره که خودش دست به کار بشه و هرچی داور گفته رو انجام بده. تو این 20 روز، شما به عنوان برنده پرونده (ذی نفع)، نمی تونید درخواست اجراییه بدید. باید صبر کنید این 20 روز تموم بشه. اگه تو این مدت، محکوم علیه به وظیفه اش عمل نکرد، اون وقت شما می تونید حرکت بعدی رو انجام بدید و درخواست اجراییه کنید.

یادتون باشه: مهلت 20 روزه اجرای اختیاری رای داور، از زمان ابلاغ رای داور به محکوم علیه شروع می شود. بعد از این مهلت، اگر رای اجرا نشد، وقت اقدام قانونی شماست و دیگه هیچ راه برگشتی نیست.

2.3. مهلت اجرای رای داور پس از صدور اجراییه دادگاه

گفتیم اگه محکوم علیه تو 20 روز اولیه کاری نکرد، شما می تونید درخواست اجراییه بدید. حالا فرض کنید دادگاه هم بررسی کرده و برگ اجراییه رو صادر کرده. این برگ اجراییه هم مثل رای داور باید به محکوم علیه ابلاغ بشه. بعد از اینکه برگ اجراییه به دستش رسید، محکوم علیه فقط 10 روز فرصت داره تا رای رو اجرا کنه! بله، این بار مهلت کمتره. اگه تو این 10 روز هم کاری نکرد، دیگه دادگاه وارد عمل میشه و خودش به زور قانون، رای رو اجرا می کنه. یعنی دیگه خبری از مهلت و فرصت بیشتر نیست و محکوم علیه باید منتظر عواقب قانونی باشه و نمی تونه بهانه ای بیاره.

3. نحوه درخواست اجراییه رای داور: گام به گام تا صدور برگ اجراییه

خب، 20 روز گذشت و محکوم علیه هنوز کاری نکرده. حتماً الان کلافه شدید و می پرسید حالا چی کار کنم؟ نگران نباشید، قانون برای این مرحله هم راه حل داره: درخواست اجراییه رای داور. یعنی شما رسماً از دادگاه می خواید که به اجرای رای داور کمک کنه و حق تونو بگیرید.

3.1. مرجع صالح برای درخواست اجراییه (ماده 488 ق.آ.د.م)

نمی تونید برای درخواست اجراییه به هر دادگاهی سر بزنید. باید برید جایی که قانون تعیین کرده. بر اساس همون ماده 488 قانون آیین دادرسی مدنی، مرجع صالح برای این درخواست یکی از این دو مورده:

1. دادگاهی که دعوا رو به داوری ارجاع داده: اگه از اول پرونده تون تو دادگاه بود و بعدش قاضی گفت برید داوری، حالا باید برگردید به همون دادگاه.
2. دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا رو داره: بعضی وقت ها داوری از اولش قراردادی بوده، یعنی شما خودتون تو یه قرارداد با هم توافق کردید که اگه اختلافی پیش اومد برید داوری، بدون اینکه پرونده ای تو دادگاه باشه. تو این حالت باید برید دادگاهی که اگه داوری نبود، می تونست به اصل همون دعوای شما رسیدگی کنه. مثلاً اگه دعواتون سر یه ملک تو تهران بود، باید برید دادگاه عمومی حقوقی تهران.

3.2. مراحل تنظیم و ثبت دادخواست صدور اجراییه رای داور

اینجا دیگه باید کلاه قاضی و وکیل رو بذارید کنار و مثل یه مراجع حقوقی دقیق و منظم عمل کنید. چون اگه مدارکتون کامل نباشه یا دادخواستتون اشتباه باشه، ممکنه کارتون عقب بیفته و از دور رقابت حذف بشید.

الف) تنظیم دادخواست:

دادخواستتون باید مثل یه نامه رسمی، تمام اطلاعات لازم رو داشته باشه. مشخصات شما به عنوان خواهان (کسی که درخواست میده)، مشخصات طرف مقابل به عنوان خوانده (کسی که علیه ش رای صادر شده)، و خواسته شما که همون صدور اجراییه رای داور هست. تو قسمت شرح ماجرا، باید مختصر و مفید توضیح بدید که چه اتفاقی افتاده، داور کی بوده، رای چی بوده و چرا الان درخواست اجراییه دارید. حتماً هم مستنداتتون رو ذکر کنید، مثلاً بگید طبق رای داور به شماره فلان… تا دادگاه هم بدونه به چی استناد می کنید.

ب) مدارک لازم برای ثبت دادخواست:

اینجا لیستی از چیزایی که حتماً باید همراهتون باشه رو آوردم تا چیزی از قلم نیفته:

• اصل یا رونوشت مصدق رای داور: یعنی باید یه نسخه اصلی یا کپی برابر با اصل شده از رای داور داشته باشید که اعتبار قانونی داره.
• اصل یا رونوشت مصدق قرارداد داوری: همون قراردادی که توش توافق کردید به داوری برید و اساس کار داور بوده.
• مدارک شناسایی خواهان: یعنی کارت ملی شما، برای احراز هویت.
• اطلاعات حساب کاربری ثنا: چون ابلاغ ها و پیگیری ها از طریق سامانه ثنا انجام میشه، داشتن این اطلاعات ضروریه.

ج) مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:

حالا که دادخواست و مدارک رو آماده کردید، باید برید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی. اونجا دادخواست شما رو ثبت می کنن، مدارکتون رو اسکن می کنن و یه کد رهگیری بهتون میدن. این کد رهگیری خیلی مهمه، چون باهاش می تونید از طریق سامانه ثنا وضعیت پرونده تون رو پیگیری کنید و از آخرین اتفاقات باخبر بشید. این دفاتر کمک می کنن که روند ثبت پرونده ها خیلی سریع تر و منظم تر انجام بشه.

د) بررسی دادخواست توسط دادگاه و صدور اجراییه:

بعد از ثبت دادخواست، پرونده شما به دادگاه صالح فرستاده میشه. قاضی پرونده شما رو بررسی می کنه، مدارک رو نگاه می کنه و اگه همه چیز اوکی باشه و ایرادی به رای داور یا مراحل قبلی نباشه، دستور صدور برگ اجراییه رو میده. این برگ اجراییه هم از طریق سامانه ثنا به شما و محکوم علیه ابلاغ میشه و کار وارد فاز اجرا میشه. پس تا اینجای کار، یه نفس راحت می تونید بکشید.

3.3. نمونه دادخواست صدور اجراییه رای داور:

برای اینکه کارتون راحت تر باشه و یه الگو برای خودتون داشته باشید، یه نمونه دادخواست براتون آماده کردم. فقط یادتون باشه این یک نمونه کلیه و باید مشخصات و جزئیات پرونده خودتون رو دقیقاً واردش کنید تا مشکلی پیش نیاد:

بسمه تعالی

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خواهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
نشانی: [آدرس کامل خواهان]
شماره تماس: [شماره تماس خواهان]
پست الکترونیک: [ایمیل خواهان]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
نشانی: [آدرس کامل خوانده]
شماره تماس: [شماره تماس خوانده]
پست الکترونیک: [ایمیل خوانده]

وکیل/نماینده قانونی: (در صورت وجود)
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل/نماینده]
شماره پروانه: [شماره پروانه وکیل]
نشانی: [آدرس کامل وکیل/نماینده]

خواسته:
درخواست صدور اجراییه رای داور

دلایل و منضمات:
1. اصل یا رونوشت مصدق رای داور مورخ [تاریخ صدور رای داور] به شماره [شماره رای داور] صادره از [نام داور/ هیئت داوری]
2. اصل یا رونوشت مصدق قرارداد داوری مورخ [تاریخ قرارداد داوری]
3. کپی مصدق مدارک شناسایی خواهان (کارت ملی)
4. فیش واریز هزینه دادرسی

شرح خواسته:
ریاست محترم دادگاه [نام دادگاه صالح، مثلاً شعبه فلان دادگاه عمومی حقوقی تهران]

با سلام و احترام؛
به استحضار می رساند، اینجانب خواهان به همراه خوانده محترم، طی قرارداد داوری مورخ [تاریخ قرارداد داوری]، کلیه اختلافات فی مابین خود را به داور مرضی الطرفین جناب آقای/خانم [نام و نام خانوادگی داور] ارجاع نمودیم.
پس از رسیدگی های لازم توسط داور محترم و بررسی مستندات و اظهارات طرفین، ایشان طی رای داور صادره به شماره [شماره رای داور] مورخ [تاریخ صدور رای داور]، خوانده محترم را به [خواسته مورد حکم داور، مثلاً پرداخت مبلغ 100,000,000 ریال بابت بدهی و خسارات دادرسی یا تحویل یک دستگاه خودرو با پلاک...] محکوم نمودند.
این رای داور به شرح پیوست در تاریخ [تاریخ ابلاغ رای داور] به خوانده محترم ابلاغ گردیده است و با توجه به گذشت مهلت قانونی 20 روزه از تاریخ ابلاغ رای داور و امتناع خوانده از اجرای مفاد رای داوری، اینجانب مستنداً به ماده 488 قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور اجراییه جهت اجرای رای داور فوق الذکر را از محضر محترم دادگاه دارم.
لذا مستدعی است با عنایت به مراتب فوق و ضمائم پیوست، دستور مقتضی جهت صدور اجراییه رای داور و پیگیری مراحل اجرایی آن صادر فرمایید.

با تشکر و احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء خواهان]

4. هزینه های قانونی درخواست ابلاغ و اجرای رای داور در سال 1403

رسیدیم به بخش مهم هزینه ها! قبول کنید یا نه، تو کارای حقوقی باید یه سری هزینه ها رو هم در نظر گرفت تا بعدها غافلگیر نشید. این هزینه ها شامل دو بخشه اصلی میشن: هزینه های مربوط به ثبت دادخواست و هزینه های خود اجرا.

4.1. هزینه های مربوط به ثبت دادخواست صدور اجراییه:

اولین پولی که باید خرج کنید، برای ثبت دادخواست اجراییه رای داوره. این هزینه شامل موارد زیر میشه که باید تو دفتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت کنید:

• هزینه دادرسی: بابت هر برگی که برای دادخواستتون استفاده می کنید (شامل دادخواست اصلی و پیوست هاش)، یه مبلغی رو باید پرداخت کنید. مثلاً در سال 1403، این مبلغ برای هر برگ دادخواست، حدود 2 هزار تومان هست.
• تعرفه خدمات دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: دفاتر خدمات قضایی هم بابت خدماتی که بهتون میدن (مثل اسکن مدارک، ثبت دادخواست و…) یه تعرفه ای دارن که باید پرداخت کنید. این مبلغ متغیره و هر سال بخشنامه اش اعلام میشه و ممکنه تغییر کنه.

این هزینه ها همون اول کار، یعنی وقتی به دفتر خدمات قضایی مراجعه می کنید، ازتون دریافت میشه. پس حواستون به کیف پولتون باشه.

4.2. هزینه های اجرای رای داور (پس از صدور اجراییه):

بعد از اینکه برگ اجراییه صادر و ابلاغ شد و محکوم علیه باز هم اجرا نکرد، پای هزینه های اجراییه وسط میاد که بسته به نوع دعوا، فرق می کنه و معمولاً سنگین تره:

• در دعاوی مالی: اگه رایی که داور داده، مربوط به یه مبلغ پول باشه (مثلاً پرداخت بدهی)، 5% از اون مبلغی که محکوم علیه باید پرداخت کنه، به عنوان هزینه اجراییه گرفته میشه. این هزینه رو معمولاً محکوم علیه باید بده، اما اگه نده، از اموالش برداشت میشه.
• در دعاوی غیرمالی و احکام تقویم نشده: بعضی رای ها مالی نیستن، مثلاً تحویل یه سند یا انجام یه کار خاص. تو این موارد، یا احکامی که اصلاً نمیشه یه مبلغ مشخصی براشون تعیین کرد، یه مبلغ مقطوع از 40 هزار تومان تا 180 هزار تومان (بر اساس تعرفه های 1403) به عنوان هزینه اجراییه دریافت میشه.
• هزینه اجرای موقت احکام: اگه به هر دلیلی نیاز به اجرای موقت حکمی باشه، اون هم هزینه جداگانه ای داره که در حال حاضر حدود 30 هزار تومان هست و موقتیه.

4.3. مسئول پرداخت هزینه ها و نحوه مطالبه آن

طبق قانون، کسی که در نهایت محکوم میشه، باید هزینه های دادرسی و اجراییه رو هم پرداخت کنه. یعنی اگه شما برنده شدید و محکوم علیه رای رو اجرا نکرد و مجبور شدید هزینه کنید، بعداً می تونید همه این هزینه ها رو از محکوم علیه مطالبه کنید. این مطالبه معمولاً خودش تو همون پرونده اجراییه بررسی میشه و اگه محکوم علیه باز هم نده، از اموالش برداشت میشه. پس نگران این نباشید که هزینه ها رو از جیب خودتون دادید، چون قانون پشت شماست.

5. موانع و چالش ها: ابطال رای داور و قرار رد درخواست اجرا

تا اینجا همه چیز عالی پیش رفت و مراحل رو دونه دونه طی کردیم. اما تو مسیر حقوقی، گاهی چالش هایی هم پیش میاد که باید آماده شون باشید. دو تا از مهم ترینشون ابطال رای داور و قرار رد درخواست اجرای رای داور هستن که می تونن حسابی کار رو پیچیده کنن.

5.1. موارد ابطال رای داور (ماده 489 ق.آ.د.م)

تصور کنید طرف مقابل (محکوم علیه) با رای داور مشکل داره و حس می کنه رای درست صادر نشده. تو بعضی شرایط خاص که تو ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی اومده، میشه درخواست ابطال رای داور رو داد. یعنی طرف می تونه به دادگاه بگه این رای داور از اساس باطله و نباید اجرا بشه. این موارد خیلی حساس و مهمن و باید با دقت بهشون توجه کرد:

• مخالف بودن رای با قوانین موجد حق: یعنی رای داور چیزی رو بگه که کاملاً خلاف یه قانون اصلی و مهم باشه که حق و حقوق افراد رو تعیین می کنه و اصلاً با اصول حقوقی در تضاد باشه.
• صدور رای نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده: مثلاً شما سر یه معامله زمین به داوری رفتید، اما داور تو رای خودش در مورد اجاره یه آپارتمان که اصلاً ربطی به موضوع شما نداشته، نظر داده باشه.
• صدور رایی که خارج از حدود اختیارات داور بوده: داور فقط در چارچوب اختیاراتی که بهش دادید می تونه رای بده. اگه فراتر از اون عمل کنه، اون بخش از رای که از اختیاراتش خارج بوده، باطل میشه.
• صدور رای پس از انقضای مدت داوری: برای داوری یه مدت زمانی تعیین میشه (مثلاً 3 ماه). اگه داور بعد از اتمام اون مدت، رای صادر کنه، رای باطله و فاقد اعتبار میشه.
• مخالفت رای با اسناد رسمی یا دفتر املاک: اگه رای داور با چیزی که تو سند رسمی یا دفتر املاک ثبت شده و اعتبار قانونی داره، تضاد داشته باشه، قابل ابطاله.
• صدور رای توسط داوران فاقد اجازه: اگه داوری که رای داده، اصلاً صلاحیت داوری نداشته یا اجازه داوری رو بهش نداده باشن (مثلاً صغیر بوده یا ممنوع الدعوا)، رای باطله.
• بی اعتبار بودن قرارداد داوری: اگه اصلاً اون قرارداد اولیه ای که بر اساسش به داوری رفتید، خودش باطل یا بی اعتبار باشه، رای داور هم خود به خود باطل میشه و دیگه چیزی برای اجرا نمیمونه.

5.2. مهلت و مرجع درخواست ابطال رای داور (ماده 490 ق.آ.د.م)

درخواست ابطال هم مثل بقیه مراحل مهلت داره و نمی تونید هر وقت دلتون خواست برای ابطال اقدام کنید. کسی که می خواد رای داور رو باطل کنه، باید تو 20 روز بعد از ابلاغ رای (برای کسایی که تو ایران هستن) یا 2 ماه (برای مقیمین خارج از کشور) درخواستشو به دادگاه بده. مرجع رسیدگی به این درخواست همون دادگاهی هست که پرونده رو به داوری فرستاده یا دادگاهی که اگه داوری نبود، به اصل دعوا رسیدگی می کرد و صلاحیت لازم رو داشت.

نکته مهم: اگه درخواست ابطال رای داور پذیرفته بشه، تا وقتی که تکلیف اون دعوا مشخص نشده و حکم دادگاه قطعی نشده، رای داور قابل اجرا نیست و متوقف می ماند. (ماده 490 ق.آ.د.م) یعنی دیگه فعلاً خبری از اجرای رای نیست تا دادگاه تکلیف نهایی رو مشخص کنه.

5.3. قرار رد درخواست اجرای رای داور

حالا یه سناریوی دیگه: شما درخواست اجراییه رای داور رو دادید، ولی دادگاه به جای اینکه اجراییه صادر کنه، قرار رد درخواست اجرای رای داور رو صادر می کنه. این اتفاق معمولاً وقتی میفته که دادگاه، قبل از اینکه برگ اجراییه رو صادر کنه، خودش رای داور رو بررسی می کنه و می بینه که رای داور مشکل داره و یکی از همون موارد ابطال که تو ماده 489 ق.آ.د.م گفتیم، در موردش صدق می کنه. تو این حالت، دادگاه به جای اینکه خودش مستقیماً رای رو باطل کنه (چون باید طرف مقابل دادخواست ابطال بده)، فقط درخواست شما برای اجراییه رو رد می کنه و می گه این رای قابل اجرا نیست. فرقش با ابطال اینه که ابطال یه دعوای جداگانه است برای بی اعتبار کردن رای، اما قرار رد درخواست اجرا، فقط جلوی اجرای فعلی رو می گیره و مانع از ادامه کار میشه. اگه با این قرار روبرو شدید، نگران نباشید، چون می تونید بهش اعتراض کنید و حق دفاع دارید.

6. نکات کاربردی و حقوقی مهم برای موفقیت در فرآیند

پیگیری پرونده های حقوقی، مخصوصاً وقتی پای داوری و اجرای رای وسطه، گاهی اوقات پیچیده میشه و ممکنه سردرگم بشید. برای اینکه دردسر کمتری داشته باشید و کارتون زودتر به نتیجه برسه، این چند تا نکته مهم رو آویزه گوشتون کنید و همیشه یادتون باشه:

• ضرورت مشورت با وکیل متخصص در امور داوری: به قول معروف کار را به کاردان بسپارید. وکیل متخصص در امور داوری، تمام ریزه کاری ها، مهلت ها و چالش ها رو می دونه و می تونه از اول تا آخر، بهترین راهنمایی رو بهتون بده. یه اشتباه کوچیک می تونه پرونده تون رو ماه ها عقب بندازه، پس حتماً از یه وکیل باتجربه کمک بگیرید تا مسیر براتون هموار بشه.
• دقت در تنظیم قرارداد داوری و شرایط ابلاغ: از همون اول که می خواید به داوری برید، قرارداد رو خیلی دقیق و با جزئیات کامل بنویسید. مخصوصاً بخش مربوط به نحوه ابلاغ رای داور رو روشن کنید. هرچی قرارداد جامع تر و کامل تر باشه، بعداً کمتر به مشکل برمی خورید و دغدغه کمتری خواهید داشت.
• پیگیری مستمر پرونده در دادگاه و دفاتر خدمات قضایی: فکر نکنید همین که دادخواست رو ثبت کردید، کار تمومه. پرونده رو از طریق سامانه ثنا پیگیری کنید، تاریخ جلسات یا ابلاغ ها رو چک کنید و اگه نیاز شد، حضوری هم به دفاتر خدمات یا دادگاه سر بزنید. پیگیری شما می تونه سرعت کار رو خیلی بیشتر کنه و جلوی تأخیرهای بی مورد رو بگیره.
• آماده سازی دقیق و کامل مدارک: قبل از اینکه بخواید برای هر مرحله ای اقدام کنید، مطمئن بشید که تمام مدارک لازم رو کامل و دقیق آماده کردید. یه کپی ناقص یا یه سند گم شده، می تونه باعث بشه پرونده تون متوقف بشه و از اول مجبور بشید دنبال مدارک برید. پس وسواس به خرج بدید و همه چیز رو چند بار چک کنید.

مثل معروف میگه: حق گرفتنی است، نه دادنی. پس برای گرفتن حقتون باید هوشیار و پیگیر باشید و تمام قواعد بازی رو بدونید تا کسی نتونه از بی خبری شما سوءاستفاده کنه.

به پایان راهنمای جامع درخواست ابلاغ و اجرای رای داور رسیدیم. امیدوارم این اطلاعات به دردتون خورده باشه و حالا دید بهتری نسبت به این فرآیند حقوقی پیچیده داشته باشید. همونطور که با هم بررسی کردیم، ابلاغ و اجرای رای داور، یه جورایی آخرین مرحله برای رسیدن به حقتون بعد از داوریه و هر قدمش باید با دقت و آگاهی کامل برداشته بشه. از ابلاغ اولیه رای توسط داور یا دادگاه، تا درخواست اجراییه و در نهایت، اجرای حکم، همه و همه نیازمند رعایت قوانین و مهلت های خاص خودشون هستن.

پیگیری این مراحل، خصوصاً وقتی که با موانعی مثل درخواست ابطال رای یا رد اجراییه روبرو بشید، می تونه حسابی گیج کننده و وقت گیر باشه. اما نترسید! با داشتن اطلاعات کافی و البته، کمک گرفتن از متخصصین حقوقی، می تونید این مسیر رو با موفقیت طی کنید و به هدفتون برسید. یادتون باشه، حق گرفتنیه و با اطلاع از قوانین، می تونید حقتون رو به بهترین شکل پیگیری کنید. پس با دانش کافی و انتخاب درست، اجازه ندید حقتون پایمال بشه و به راحتی ازش بگذرید.