خلاصه کتاب اندیشه های زرین عطار نیشابوری ( نویسنده عطار نیشابوری، فرزانه اصفهانی )

کتاب اندیشه های زرین عطار نیشابوری که توسط فرزانه اصفهانی گردآوری و تألیف شده، گنجینه ای از عمیق ترین و زیباترین مفاهیم عرفانی فریدالدین عطار نیشابوری را در قالبی دسته بندی شده و قابل دسترس در اختیار علاقه مندان قرار می دهد. این اثر، راهنمایی برای کسانی است که می خواهند بدون غرق شدن در حجم عظیم آثار عطار، با چکیده ای از جهان بینی و آموزه های معنوی او آشنا شوند.

خب، راستش را بخواهید، هر کسی که کمی با ادبیات و عرفان ایرانی سروکار داشته باشد، محال است نام «عطار نیشابوری» را نشنیده باشد. این مرد بزرگ، یکی از آن ستون های محکم ادبیات فارسی و عرفان اسلامی است که حرف هایش بعد از قرن ها هنوز هم تازگی دارد و دل و جان آدم را تسخیر می کند. اما شاید برای خیلی ها، غرق شدن در دریای بی کران آثار عطار، مثل منطق الطیر یا تذکرةالاولیا، کمی daunting و سخت به نظر برسد. متن ها قدیمی اند، مفاهیم عمیق اند و واقعاً زمان زیادی می خواهد تا همه ابعاد آن ها را بشناسیم. اینجا دقیقاً جایی است که کتاب اندیشه های زرین عطار نیشابوری نوشته فرزانه اصفهانی، مثل یک راهنما یا بهتر بگویم، یک نقشه گنج عمل می کند.

این کتاب یک شاهکار نیست که خود عطار آن را نوشته باشد، اما یک شاهکار در زمینه گردآوری و دسته بندی افکار اوست. تصور کنید کسی با حوصله و دقت فراوان، مهم ترین و درخشان ترین جملات و مفاهیم را از لابه لای دیوان های قطور و مثنوی های طولانی عطار بیرون کشیده و آن ها را منظم، مرتب و بر اساس موضوعات مختلف کنار هم چیده است. این دقیقاً کاری است که فرزانه اصفهانی کرده و نتیجه اش شده اندیشه های زرین. در واقع، این کتاب برای ما که وقت کم داریم یا تازه می خواهیم پا به دنیای عطار بگذاریم، مثل یک پنجره باز است به باغ عرفان این عارف بزرگ. این مقاله هم قرار است همین پنجره را برای شما باز کند و شما را با مهم ترین بخش های این کتاب ارزشمند آشنا کند. پس با ما همراه باشید تا ببینیم چه چیزهایی در این اندیشه های زرین انتظارمان را می کشد.

چرا اندیشه های زرین عطار ارزش خواندن دارد؟ (آشنایی با کتاب و هدفش)

شاید اولین سؤالی که پیش می آید این باشد که اصلاً چرا باید این کتاب را بخوانیم؟ وقتی خود عطار این همه کتاب اصلی و مهم دارد، چرا باید سراغ یک کتاب گردآوری شده برویم؟ جواب این سؤال در ذات و هدف این کتاب نهفته است. عطار نیشابوری، فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری، مردی بود که در قرن ششم و هفتم هجری زندگی می کرد و آثارش آیینه ای از اوج عرفان و تصوف ایرانی است. اما زبان او و سبک نوشتارش در برخی مواقع، برای مخاطب امروزی که با سرعت و سادگی خو گرفته، ممکن است چالش برانگیز باشد.

تفاوت این کتاب با دیوان عطار: یک گنجینه دسته بندی شده

اندیشه های زرین نه یک دیوان شعر است و نه یک مثنوی بلند مثل منطق الطیر. این کتاب یک گزیده ی موضوعی است. یعنی چه؟ یعنی فرزانه اصفهانی، به جای اینکه مثلاً از اول تا آخر الهی نامه را برایمان خلاصه کند، تمام آثار عطار را زیرورو کرده و هر جا که عطار درباره «عشق»، «توحید»، «فنا»، «مرگ»، «صبر» یا هر مفهوم دیگری صحبت کرده، آن بخش ها را جدا کرده و در فصل مربوط به خودش آورده است. این کار باعث می شود خواننده به جای اینکه در لابه لای صدها بیت شعر به دنبال یک مفهوم خاص بگردد، مستقیماً به فصلی که می خواهد برود و خلاصه ای از تمام اندیشه های عطار در آن زمینه را ببیند. این یک مزیت بزرگ برای مطالعه و پژوهش است و واقعاً کار را برایمان راحت تر می کند.

فرزانه اصفهانی کیست و چرا این کتاب را نوشت؟

فرزانه اصفهانی، به عنوان گردآورنده و مؤلف این اثر، نقش بسیار مهمی ایفا کرده است. هدف اصلی او این بوده که اندیشه های عطار را از پیچیدگی ها و حجم زیاد آثار اصلی او رها کند و آن ها را به شکلی منظم، قابل فهم و البته الهام بخش در اختیار نسل امروز قرار دهد. این کار واقعاً یک نیاز بوده؛ چراکه خیلی ها به دلیل مشغله های روزمره یا عدم آشنایی عمیق با زبان و اصطلاحات عرفانی، فرصت یا شاید انگیزه لازم برای مطالعه آثار اصلی عطار را پیدا نمی کنند. اصفهانی با این تألیف، پلی بین دنیای عطار و مخاطبان امروز زده است. او نه تنها صرفاً نقل قول ها را کنار هم نچیده، بلکه با نگاهی عمیق و تحلیلی، این اندیشه ها را دسته بندی کرده و جانی دوباره به آن ها بخشیده تا برای ما قابل درک و ملموس تر باشند.

نگاهی به ساختار درونی اندیشه های زرین

ساختار کتاب اندیشه های زرین عطار نیشابوری بسیار منظم و منطقی است. این نظم، یکی از بزرگترین قوت های کتاب به حساب می آید و دقیقاً به ما کمک می کند تا در انبوه افکار عطار سردرگم نشویم. فرزانه اصفهانی، اندیشه های عطار را بر اساس محورهای موضوعی تقسیم بندی کرده است. این یعنی شما می توانید فصلی در مورد «عشق الهی» پیدا کنید، فصلی در مورد «توحید»، «سیر و سلوک»، «خودشناسی» و حتی مباحثی مثل «مرگ و زندگی» یا «اخلاق عارفانه». هر فصل به یک موضوع خاص اختصاص دارد و تمام جملات و ابیات مرتبط با آن موضوع از آثار مختلف عطار، جمع آوری و در آن فصل گردآوری شده است. این شیوه، مطالعه ی تطبیقی و عمقی اندیشه های عطار در یک زمینه خاص را بسیار آسان می کند.

به عنوان مثال، فرض کنید می خواهید بدانید عطار درباره «صبر» چه نظری داشته است. نیازی نیست کل منطق الطیر یا مصیبت نامه را بخوانید؛ کافی است به فصل مربوط به «صبر» در اندیشه های زرین مراجعه کنید تا با گلچینی از زیباترین و عمیق ترین گفته های او در این زمینه روبرو شوید. این ساختارِ موضوعی، نه تنها برای دانشجویان ادبیات و عرفان که به دنبال جمع بندی هستند عالی است، بلکه برای خوانندگان عادی هم که می خواهند از حکمت عطار برای زندگی روزمره شان بهره ببرند، یک نعمت محسوب می شود. این تقسیم بندی ها باعث می شود خواننده قدم به قدم و بدون آشفتگی، با اندیشه های عطار پیش برود و آن ها را به خوبی درک کند.

سفری در اقیانوس عرفان عطار: مهم ترین اندیشه های اندیشه های زرین

حالا که با ساختار و هدف این کتاب آشنا شدیم، وقت آن است که کمی عمیق تر شویم و ببینیم عطار نیشابوری، این عارف بی نظیر، در اندیشه های زرین چه حرف هایی برایمان دارد. فراموش نکنید که عطار شاعری بود که حرف هایش از دل برمی آمد و بر دل می نشست. او دنبال لفاظی نبود؛ بلکه می خواست راهی نشان دهد، راهی که انسان را از حجاب های نفس و دنیا رها کند و به وصال معشوق ازلی برساند.

عشق، توحید و رسیدن به حق: محور اصلی عرفان عطار

اگر بخواهیم تنها یک کلمه برای توصیف هسته اصلی عرفان عطار انتخاب کنیم، بی شک آن کلمه عشق است. در اندیشه های زرین بارها و بارها با این مفهوم روبرو می شویم. عطار معتقد است که عشق، موتور محرکه سیر و سلوک است. نه عقل، نه منطق، بلکه تنها عشق است که می تواند انسان را از قید عادات و تعلقات دنیایی آزاد کند و او را به سوی حق بکشاند. او بارها بر این نکته تأکید می کند که عقل در برابر عشق ناتوان است. عقل حساب و کتاب می کند، اما عشق مرز نمی شناسد و بی پروا به دل دریای حقیقت می زند.

«عشق آمد و عقل را بگریخت، کو عقل که با عشق درآویخت؟»

در کنار عشق، مفهوم توحید هم در اندیشه های عطار، بسیار پررنگ است. توحید برای او فقط یک باور کلامی نیست، بلکه یک تجربه وجودی است. یعنی انسان باید به جایی برسد که جز خدا هیچ نبیند. این همان مفهوم فنا است؛ فنا در ذات حق. وقتی انسان از خودی خود فانی شود، تنها حقیقت الهی باقی می ماند. عطار به ما نشان می دهد که چگونه باید از کثرت ها بگذریم و به وحدت مطلق برسیم. این رسیدن، از مسیر پاکی دل، سوز عشق و رها کردن همه تعلقات دنیایی می گذرد.

پله پله تا وصال: سیر و سلوک در نگاه عطار

عرفان عطار، یک عرفان پویا و مبتنی بر حرکت است. او به مراحل و وادیهای مختلفی در راه رسیدن به حق اشاره می کند. این وادی ها در منطق الطیر به تفصیل آمده اند، اما چکیده مفاهیمشان در اندیشه های زرین هم خودنمایی می کند. وادی طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت و فنا. هر وادی، مرحله ای است که سالک باید از آن بگذرد و درس های جدیدی بیاموزد.

• وادی طلب: مرحله آغازین است، جایی که انسان به دنبال حقیقت می رود.
• وادی عشق: مرحله ای که دل سالک به عشق الهی گرم می شود و او را بی قرار می کند.
• وادی معرفت: جایی که انسان حقایق هستی و خدا را با چشم دل می بیند.
• وادی استغنا: مرحله بی نیازی از هرچه جز حق است.
• وادی توحید: پی بردن به یگانگی مطلق خداوند و محو شدن در آن.
• وادی حیرت: سرگشتگی در برابر عظمت الهی که فراتر از ادراک است.
• وادی فنا: مرحله نهایی که سالک در ذات حق فانی می شود.

در این مسیر، خودشناسی نقش کلیدی دارد. عطار معتقد است که انسان باید ابتدا نفس اماره خود را بشناسد و با آن مبارزه کند تا به نفس مطمئنه برسد. این خودشناسی، کلید شناخت خداست؛ همان جمله معروف من عرف نفسه فقد عرف ربه (هر کس خود را شناخت، پروردگارش را شناخت) در اندیشه عطار هم جلوه دارد.

موضوع مرگ و زندگی پس از آن نیز بخش مهمی از اندیشه های عطار را تشکیل می دهد. او به ما یادآوری می کند که این دنیا فانی است و چسبیدن به آن جز رنج، حاصلی ندارد. مرگ برای عارف، نه پایان، بلکه دروازه ای است به سوی زندگی حقیقی و ابدی. او دائماً به ما گوشزد می کند که برای آن سفر ابدی آماده باشیم و دل به دنیا نبندیم.

فقر، فنا و بی نیازی واقعی: درس هایی برای زندگی

مفاهیم فقر و فنا در عرفان عطار اهمیت زیادی دارند. فقر از دیدگاه او، نه فقر مادی، بلکه فقر حقیقی است؛ یعنی بی نیازی از هرچه جز خدا. این فقر به معنای رها کردن همه وابستگی ها و تمایلات نفسانی است. وقتی انسان به این فقر حقیقی برسد، به بی نیازی واقعی دست می یابد.

فنا نیز اوج این مسیر است. وقتی انسان از «من» و «خود» فانی شود و وجودش در وجود حق محو گردد، تازه به مقصد می رسد. این از خود گذشتن و فنا در اوج است و البته کار هر کسی نیست. عطار این مفاهیم را با داستان ها و حکایات شیرینش برای ما قابل فهم می کند، حتی اگر رسیدن به آن ها برایمان دشوار باشد. این ها درس هایی هستند برای رهایی از اسارت نفس و رسیدن به آرامش درونی، حتی در دنیای پرهیاهوی امروز.

اخلاق عارفانه: چگونه عطار زندگی را می بیند؟

عرفان عطار صرفاً یک فلسفه انتزاعی نیست، بلکه یک شیوه زندگی است. او بر مفاهیم اخلاقی و عملی که ریشه در عرفان دارند، تأکید فراوانی می کند. زهد و قناعت یکی از این مفاهیم است. زهد به معنای پشت کردن به دنیا نیست، بلکه به معنای دل نبستن به آن و قانع بودن به حداقل هاست. این به معنای رهایی از اسارت مادیات و پیدا کردن آزادی واقعی است.

خدمت به خلق و نوع دوستی نیز از ارکان مهم اخلاق عطار است. او معتقد است که راه رسیدن به خدا از خدمت به خلق می گذرد. شفقت و مهربانی با دیگران، بازتابی از عشق الهی است. این دیدگاه، عرفان را از یک تجربه صرفاً فردی فراتر می برد و آن را به یک مسئولیت اجتماعی تبدیل می کند.

صبر، توکل و تسلیم هم از مفاهیم کلیدی هستند. در مسیر زندگی و به خصوص در راه سلوک، موانع و بلاها بسیارند. عطار به ما می آموزد که در برابر مصائب، صبور باشیم و به خداوند توکل کنیم. تسلیم در برابر تقدیر الهی، آرامشی عمیق به انسان می دهد. این نه به معنای منفعل بودن، بلکه به معنای پذیرش حکمت الهی و تلاش در چارچوب رضای اوست.

عقل یا عشق؟ نگاه عطار به راه شناخت

یکی از چالش های اصلی در عرفان، مرز بین عقل و عشق است. عطار در این موضوع موضعی کاملاً مشخص دارد: او عشق را بر عقل برتری می دهد. برای او، عقل محدود است و نمی تواند به عمق حقایق عرفانی نفوذ کند. حقایقی مانند توحید یا فنا، فراتر از درک عقلانی هستند و تنها با شهود قلبی و عشق قابل درک اند. این بدان معنا نیست که عطار به عقل بی توجه است، بلکه او معتقد است که عقل باید در خدمت عشق قرار گیرد و راه را برای آن هموار کند.

هدف نهایی انسان از دیدگاه عطار، وصال به حق و بازگشت به اصل خویش است. او می گوید که روح انسان از عالم بالا آمده و در این دنیا غریب افتاده است. تنها راه بازگشت به وطن اصلی و رسیدن به آرامش، طی مسیر عرفان و رسیدن به خداست.

برای رسیدن به این هدف، ذکر و مراقبه نیز از راه های عملی و مهمی هستند که عطار بر آن ها تأکید می کند. ذکر به معنای یادآوری مداوم خداوند است و مراقبه به معنای توجه و حضور قلب. این تمرین ها به انسان کمک می کنند تا دلش را از تعلقات پاک کند و آمادگی لازم برای تجربه شهودهای عرفانی را پیدا کند.

«دلی کز معرفت خالی بماند، به دریای غم و حسرت بماند.»

در اندیشه های زرین، تمام این مفاهیم به صورت فصل بندی شده و با گزیده هایی از اشعار و حکایات عطار، توضیح داده شده اند. مثلاً فصلی درباره «معرفت» خواهیم داشت، فصلی درباره «محبت»، «توبه»، «رضا» و … این همان چیزی است که کتاب را اینقدر کاربردی و مفید کرده است.

هم نشینی شیرین قلم فرزانه اصفهانی با سخن عطار: بررسی سبک و تأثیر

اینجا می خواهیم کمی به نقش فرزانه اصفهانی در این کتاب بپردازیم. کاری که او انجام داده، فراتر از یک گزینش ساده است. او با درک عمیق از جهان عطار، توانسته است روح کلام او را استخراج کند و در قالبی دل نشین و امروزی به ما عرضه کند. این کار، هنر بزرگی است که هر کسی از عهده آن برنمی آید.

زبان و شیوه دل نشین گردآورنده: پلی به دنیای عطار

یکی از نقاط قوت اصلی کتاب اندیشه های زرین، زبان و شیوه نگارش فرزانه اصفهانی است. او در توضیح و دسته بندی مفاهیم، از زبانی ساده، روان و در عین حال ادبی استفاده کرده است. این زبان نه آنقدر تخصصی و پیچیده است که خواننده را خسته کند، و نه آنقدر عامیانه که از اعتبار متن بکاهد. در واقع، اصفهانی با انتخاب دقیق کلمات و چینش صحیح جملات، توانسته پلی محکم و قابل عبور بین عطارِ قرون گذشته و خواننده امروز برقرار کند. او مفاهیم عمیق و گاه دشوار عرفانی را به گونه ای تبیین کرده که برای عموم مردم قابل فهم باشد. این شیوه نگارش، باعث می شود که حتی کسانی که پیش زمینه ی قوی در عرفان و ادبیات ندارند، بتوانند از این کتاب بهره ببرند و با اندیشه های عطار انس بگیرند.

چرا اندیشه های زرین امروز هم حرف برای گفتن دارد؟

شاید فکر کنید، اندیشه هایی که قرن ها پیش مطرح شده اند، چطور می توانند برای زندگی پرهیاهو و مدرن ما مفید باشند؟ اما اتفاقاً اندیشه های زرین عطار، پاسخ های عمیق و کارگشایی برای چالش های روحی و معنوی امروز ما دارد. در دنیایی که سرعت، اضطراب و مصرف گرایی حرف اول را می زند، آموزه های عطار در مورد قناعت، آرامش درونی، رهایی از تعلقات و یافتن معنای زندگی، مثل یک نوش دارو عمل می کنند. این کتاب نه تنها دریچه ای به ادبیات کلاسیک ایران است، بلکه راهکارهای معنوی و اخلاقی را برای رسیدن به سعادت و آرامش درونی در عصر حاضر ارائه می دهد. بسیاری از انسان ها امروز از پوچی و بی معنایی رنج می برند، و عطار، با زبان شیرین و حکمت آمیزش، راه خروج از این سرگشتگی را نشان می دهد.

چند جرعه از زلال سخن عطار: نقل قول های برگزیده

برای اینکه بیشتر با عمق و غنای اندیشه های عطار آشنا شوید، بیایید چند نمونه از سخنان او را که در این کتاب جمع آوری شده اند، مرور کنیم. این ها فقط چند جرعه از دریای بی کران حکمت او هستند:

«گر تو آنی کز تو هیچ آید پدید، تو خودت هیچ باش و خود را بپذیر.»

این جمله بر مفهوم فنای خود و پذیرش نیستی در برابر هستی مطلق الهی تأکید دارد. یعنی اگر می خواهی چیزی از تو ظاهر شود، اول باید خودت را هیچ ببینی و از خودیتت بگذری.

«در دو جهان جز تو مرا مطلوب نیست، ورنه در این عالم، جان محبوب نیست.»

این بیت هم کاملاً نشان دهنده عشق مطلق به معشوق ازلی است و اینکه برای عارف، هیچ چیز جز وصال به حق، ارزش ندارد.

«تا رنج نبری گنج نیابی، تا درد نکشی درمان نیابی.»

این سخن هم به روشنی بیان می کند که راه رسیدن به حق، از مسیر سختی ها و مشقت ها می گذرد. صبر و تحمل رنج، شرط رسیدن به گنج عرفان است.

این نقل قول ها، هر کدام دریچه ای به سوی دنیای فکری عطار هستند و نشان می دهند که چگونه فرزانه اصفهانی توانسته است عصاره کلام او را در این کتاب جمع آوری کند تا برایمان قابل دسترس باشد.

اندیشه های زرین در کنار بقیه آثار عطار: مکمل یا رقیب؟

شاید برایتان سؤال پیش بیاید که آیا اندیشه های زرین می تواند جای آثار اصلی عطار را بگیرد؟ یا آیا این کتاب رقیبی برای آن ها محسوب می شود؟ پاسخ این است: خیر، بلکه مکمل است. این کتاب نه تنها رقیب نیست، بلکه می تواند یک دوست و راهنما برای ورود به دنیای عطار باشد.

آغاز راه یا جمع بندی نهایی؟ جایگاه این کتاب

کتاب اندیشه های زرین می تواند نقش یک مقدمه عالی را برای ورود به آثار اصلی عطار ایفا کند. تصور کنید می خواهید شنا یاد بگیرید، اول از قسمت کم عمق شروع می کنید. این کتاب دقیقاً همان قسمت کم عمق است که شما را با آب و هوای اقیانوس عرفان عطار آشنا می کند، بدون اینکه شما را در عمق زیاد غرق کند. پس از مطالعه این کتاب و آشنایی با مفاهیم کلیدی عطار، شاید انگیزه بیشتری پیدا کنید تا سراغ منطق الطیر یا تذکرةالاولیا بروید.

از طرفی، این کتاب برای کسانی که قبلاً آثار عطار را خوانده اند، می تواند نقش یک جمع بندی یا مرور سریع را داشته باشد. یک پژوهشگر یا دانشجوی ادبیات می تواند با مراجعه به این کتاب، به سرعت به تمام گفته های عطار در مورد یک مفهوم خاص دسترسی پیدا کند و نیازی به بازخوانی کل آثار نداشته باشد. پس در هر دو حالت، چه در شروع راه و چه در جمع بندی، اندیشه های زرین یک ابزار کارآمد است.

این کتاب چه چیزی نیست؟ تمایز با زندگینامه ها و تحلیل ها

نکته مهم این است که اندیشه های زرین یک کتاب زندگینامه صرف از عطار نیست. اگر به دنبال جزئیات زندگی، سفرها و حوادث زندگی عطار نیشابوری هستید، این کتاب منبع اصلی شما نخواهد بود. همچنین، این اثر یک تحلیل آکادمیک و ساختاری از آثار عطار هم نیست. یعنی قرار نیست به شما بگوید که در منطق الطیر چند بیت است یا ساختار ادبی الهی نامه چگونه است. تمرکز این کتاب به طور کامل روی اندیشه ها و مفاهیم است، آن هم به صورت دسته بندی شده و عصاره وار. این تمایز بسیار مهم است تا بدانیم دقیقاً از این کتاب چه انتظاری باید داشته باشیم. این کتاب، گنجینه ای از حکمت عملی عطار است که برای خودسازی و فهم عرفان کاربردی بسیار مفید است.

نقاط قوت و ضعف این گنجینه

هر اثری، نقاط قوت و ضعف خودش را دارد و اندیشه های زرین عطار نیشابوری هم از این قاعده مستثنا نیست.

نقاط قوت:

1. دسترسی پذیری بالا: مفاهیم عطار را به شکلی ساده و قابل فهم برای عموم ارائه می دهد.
2. خلاصه گویی و جامعیت: بدون نیاز به مطالعه آثار حجیم، مهم ترین اندیشه ها را در یک جا جمع کرده است.
3. طبقه بندی موضوعی: یافتن مباحث خاص را بسیار آسان می کند و به خواننده اجازه می دهد روی موضوعات مورد علاقه اش تمرکز کند.
4. پلی برای ورود به عرفان عطار: یک شروع عالی برای کسانی است که تازه می خواهند با عطار آشنا شوند.
5. کاربردی بودن: حکمت های عطار را برای زندگی روزمره و خودسازی قابل استفاده می کند.

نقاط ضعف (که البته بیشتر به ماهیت کتاب برمی گردد):

1. عدم ارائه متن کامل: برای درک عمق و زیبایی ادبی آثار اصلی عطار، باید به منابع اولیه مراجعه کرد.
2. عدم تحلیل ساختاری: این کتاب به ساختار کلی داستان ها و منظومه های عطار نمی پردازد.
3. احتمال نادیده گرفتن برخی ظرایف: در هر خلاصه ای، ممکن است برخی از ظرایف و جزئیات موجود در متن اصلی نادیده گرفته شوند.

با این حال، با توجه به هدفی که فرزانه اصفهانی در تألیف این کتاب داشته، نقاط قوت آن به مراتب بیشتر از نقاط ضعفش است و آن را به یک منبع ارزشمند تبدیل کرده است.

در یک نگاه: چرا باید اندیشه های زرین عطار را خواند؟ (نتیجه گیری)

خب، رسیدیم به آخر این سفر. اگر بخواهیم در یک جمله بگوییم که چرا اندیشه های زرین عطار نیشابوری که با همت فرزانه اصفهانی گردآوری شده، ارزش خواندن دارد، باید گفت: این کتاب، میانبری است هوشمندانه به قلب حکمت و عرفان یکی از بزرگترین عارفان تاریخ ایران، بدون آنکه شما را در پیچیدگی ها و حجم زیاد آثار اصلی او سردرگم کند. این گنجینه، عصاره ای است از حرف های ناب عطار درباره عشق، توحید، خودشناسی و رسیدن به آرامش.

پیام اصلی عطار، که در این کتاب به خوبی بازتاب یافته، همیشه همان بوده و هست: «ای انسان، به خودت بازگرد، رها کن هرچه غیر خداست، و با عشق و معرفت به سوی حقیقت مطلق گام بردار.» این کتاب به شما کمک می کند تا این پیام ازلی و ابدی را در زندگی امروزی خودتان پیدا کنید و راهی برای آرامش و خودسازی بیابید. پیشنهاد می کنم حتماً این کتاب را بخوانید تا خودتان از نزدیک با این اندیشه های عمیق و پربار آشنا شوید و اگر دلتان خواست، به دنبال آثار اصلی عطار نیشابوری هم بروید و بیشتر در دریای عرفان او غرق شوید. یادتان باشد، «تا در خود نروید، گنج را نیابید!»